Mağara Canlıları ve Hassas Denge

Mağara Canlıları ve Hassas Denge




Mağaralardaki fauna ekolojisi incelenirken canlılar genelde: troglobi,troglofil, nemitroglofil, trogloksen olmak üzere dört sınıfa ayrılırlar.


Trogloksenler: örn. Yarasalar (Türkiye Rhinolopride ve Vespertillieride)


Troglobiler: örn. Niphargustar


Troglofiller: örn. Bazı kurbağa ve kuş cinsleri


Nemitroglofiller: örn. Bazı kurbağa cinsleri




Mağara canlıları arasında bitkilerde önemli yere sahiptir. Ancak gelişmeleri için mağaraların yarı karanlık bölgelerindeki çok az ışık miktardaki ışık kaynaklarına gereksinim duyarlar. Bu floraya örnek vermek gerekirse algler, yosunlar, Le Gloeocaspa montana, Timmia bavanca vb. Türleri bunlar arasındadır.


Bazı mağaraların tavanlarından sarkan kökler mağara içinde gelişen bu tip bitkilerle karıştırılmamalıdır. Çünkü bu kökler mağaranın üstündeki yer yüzü florasına aittir.



Hassas Denge


Mağaralardaki florya yapay-ışık florasını da örnek gösterebiliriz. Bu tip canlılar turizme açılmış mağaralardaki ışıklandırma sahalarına yakın yerlerde yetişirler. Bu yapay ortam çok değişik bitkilerin üremesine olanak verebilir. Ancak bu yapay-ışık ortamlarının çeşitli bitkilerin üremesine izin vermesi, bu ortamların yapay olmasını ya da bunun doğalı bozduğu gerçeğini değiştirmediğini unutmamalıyız.


Mağaraların içinde hareket ederken bitkilerini böceklerin üzerine basmamaya dikkat etmemiz gerekir. Önemsiz gibi görünen bir çok canlı Türkiye’de sınıflandırılmamış ve dolayısıyla tanınmamıştır bile. Bu yüzden duyarlılığımızı hiçbir zaman kaybetmemeliyiz.


Yanımızda belli bir bilimsel amacı ola bir bilimadamı olmadıkça hiçbir şekilde biyolojik örnek toplamamamız gerekir. Kaldı ki böyle bir durumda bile çevre duyarlılığımıza ters gelen bir olayı kabul etmemek, çevreye zarar verdiğini düşündüğümüz eylemleri durdurmaya çalışmak sizin elinizdedir. Denetimsiz ve yetersiz bilimin de çevreye çok fazla zararlar verebileceğini düşününüz. Örneğin ne kadar dikkat edersek edelim, mağaralara her girişte mağaralara belli zarar verdiğimizi unutmamamız gerekir. Eleştirel olmakta kaçınmamak bu zararı en az düzeyde tutacaktır.


Koleksiyon amacı ile yapılan çalışmaların ne kadar bireysel (egoistçe) ve belli yarardan uzak olduğunu unutmamalıyız.


Onur Özbek


ODTÜ

*