Bio-speleoloji Nedir ? Bio-speleoloji Tarihçesi

Bio-speleoloji Nedir ? Bio-speleoloji Tarihçesi






Mağaralardaki yaşamın araştırmasına bio-speleoloji diyebiliriz. Disiplinler arası çalışmaların sonucunda çeşitli bilgiler sağladığımız bu yaşam türü hakkında gelişmiş ülkelerde gelişmiş mağara araştırmalarına karşın yine de bilgi azdır. Bu bilgi azlığına hızlı artan kirlilik nedeniyle mağara canlıları arasında hızlı bir düşüşün artık etkenlerden biri olarak gösterile bilineceğini söyleyebiliriz. Bio-speleoloji ile ilgili bilimler arasında zoocoğrafya, taksonomi, evrimsel biyoloji, ekoloji, genetik popülasyon biyolojisi, fizyoloji, etioloji ve mikolojiyi sayabiliriz.




Bio-speleolojik araştırmalar çok eskidir. Bunlardan kayıtlara geçenler arasında Macaristan’da 1725 yılında Brückmann’ın mağara ayıları üzerine yaptığı bir araştırma ilklerden biridir. Yurdumuzda ise bio-speleolojik araştırmalar Jeolog Abdullah Bey tarafından 1860’larda Yarımburgaz mağarasında başlamış, daha sonra başlamış, daha sonra bu araştırmaları Raymond Hovasse, 1920’lerde ve K.Lingberg (1950’lerde) Melahat Çağlar 1960’larda) mağara canlıları konusunda değişik mağaralarda devam etmişlerdir.


Yeryüzündeki biyolojik yaşam için gerekli yaşama alanlarından konumuzla ilgili olanlar:


Pro-epigean : mağara ağzından ışığın girebildiği en son noktaya kadar olan (para-epigean) bölüm.


Hypogean: pro-epigeandan sonra gelen ve içsel mağara oluşumları, yaşama alanları, mağaralar, girintiler, çıkıntılar


Mağaralarda ışık olmadığı halde yaşayabilen canlıların başında bakteriler gelir. Bu değişik tipteki bakteriler bazı mağara karsit oluşumlarının oluşmasına ve değişik renklerde görülmesine neden olabilirler. Bakteriler ise beslenmeleri için gereken maddeleri dışardan gelen değişik taşıyıcı ajanlarca elde ederler. Bu taşıyıcı ajanlar su, mağaralarda yaşayan ve dışarıya sık sık çıkan canlılar (örn. Yarasalar) ve hava sirkülasyonu olabilir. Özellikle yarasaların çıkışları sayesinde bir çok organizma ve bakteriler için gerekli besinler mağaraya taşınır.


Onur Özbek


ODTÜ

*