Volkanizma Çeşitleri

VOLKANİZMA ÇEŞİTLERİ




Volkanla İlgili Terimler -Volkanik Aktivitelerin sınıflandırılması -Volkanik Aktivite Çeşitleri -Patlamalı olup olmaması -Dış kökenli su olup olmaması -Lokasyona göre -Erüpsiyon ortamına göre -Erüpsiyon büyüklüğüne göre -Erüpsiyon şiddetine - Diğer volkanizma çeşitleri VOLKANİZMA ÇEŞİTLERİ VOLKAN İLE İLGİLİ TERİMLER Volkan : Yer ‘in içindeki magmanın yer yüzüne çıktığı ve koni şeklindeki kubbemsi oluşumlardır. Magma : Ergimiş yada yarı ergimiş silikatça zengin ve diğer minarelerden oluşan kayaçtır. Lav: Sıcak, yoğunluk, viskozite ve yoğunluğu olan magmanın yüzeye akışkan çıkmış halidir. Minarel: Belli bir kimyasal formüle sahip olan ve belli bir kristal yapısı olan inorganik doğal madde olarak tanımlanır. Viskozite:Lavın akmaya karşı olan direncidir. Tefra:Volkandan çıkan tüm irili ufaklı materyallere denir. VOLKANİK AKTİVİTELERİN SINIFLANDIRILMASI VOLKANİK AKTİVİTE ÇEŞİTLERİ Volkanik aktiviteler gruplara ayrılırken bazı özelliklerine dikkat edilir. Bunlar ;viskozite, yoğunluk, lavın içerdiği materyalin özelliği, oluşan şekillerin dik veya yatay olup olmaması gibi özelliklerinden faydalanarak gruplandırabiliriz. -Patlamalı olup olmamasına göre - Efüzif: Lavların pasif bir şekilde çıkmasıdır. Genellikle büyük hacimli ve bazal tiktir. Efüzif volkanizmada patlama söz konusu değildir, lav akıntısı şeklinde görülür Bazaltik olduğu için oluşan şekiller fazla dik olmayıp geniş alan kaplarlar. -Eksplozif: Magmanın patlamalı ve ve proklastik madde yönünden zengin olan aktivitedir. Büyük hacimli silisli ve felsik volkanların tamamına yakını eksplozif tir. -Dış kökenli su olup olmamasına göre -Konveksiyonel: Dış kökenli su yoktur ,yani magmanın içine dışarıdan su ilavesi yoktur. Eğer içerisinde su bulunuyorsa bu su daha önceden magmanın içerisinde bulunan sudur . Karaların iç kısımlarında oluşan volkanizmalar örnek verilebilir. -Hidrovolkanik: Dış kökenli su bulundurur. Bu tür aktivite ada yayları , okyanus dipleri,deniz veya göl tabanlarında olan aktivitedir. Ayrıca yer altı suyu veya krater kaldera içindeki sular aktivite yi etkiler. Bu tür aktivitenin şiddeti daha fazla olur. -Lokasyonuna göre -Merkezi aktivite: Magma odasındaki malzemenin tek bir bacadan yer yüzüne çıkmasıdır. Erüpsiyon devam ettikçe bacadan çıkan malzeme bacanın kenarında birikerek yanardağı meydana getirir. Merkezi aktivitede parazit baca yoktur. -Monojenik aktvite:Erüpsiyon tek bir aktivite den oluşursa yani bir defada gerçekleşirse buna monojenik aktivite denir. -Polijenik aktivite:Volkanik aktivite birkaç defa tekrar ederse polijenik olur. Polijenik aktivitede merkezi bacanın yanında uydu baca denilen parazitik konilerde yer alır. -Lineer (doğrusal)aktivite: Magma ile dolu daykların yüzeyi kestiği yerlerde oluşur. Fay hatları ve büyük çatlaklar boyunca magmanın yüzeye çıkması olayıdır. Genellikle bazaltiktir ve İzlanda da görülür. Bu faylar yılda 1-2cmbirbirinden ayrılır. -Erüpsiyon ortamına göre -Sub arial(atmosfer): Atmosfer ortamında oluşan ,karaların içinde olaşan aktivitedir. -Sub marin(su altında): Okyanus, göl ve deniz tabanında , konverjan ve diverjan levha sınırlarında oluşan volkanik aktiviteye denir. -Sub glasial(buzul altı): Büyük buz katmanlarının altında oluşan aktiviteye denir. Volkanizmanın meydana gelmesiyle yukarıdaki buz eriyerek su açığa çıkar bu su doğal afetlere neden olur ve bu afetlere (Jökulhluaps ) buzul seli denir. Yandaki resimde buzul altı volkanizmasına örnek gösterilmiştir. -Erüpsiyon un büyüklüğüne göre -Erüpsiyon büyüklüğü: Magmadan çıkan mater -yallerin hacminin büyüklüğü olarak ifade edilir. Volkandan çıkan malzemenin hacmi ne kadar fazla olursa oluşan volkan o kadar büyük demektir. Tersi durumda ise volkanın küçük olduğu anlaşılır. -Yayılma gücü:Magmadan çıkan malzeme- nin kapladığı alanının az veya çok olması volkanizma hakkında fikir verir. Eğer tefra fazla alan kaplıyorsa volkanizma olayı büyük , tefranın kapladığı alan az ise volkanizma küçük ölçeklidir.

*