Servet-i Fünun Döneminde Bağımsızlar

SERVET-İ FÜNUN DÖNEMİNDE BAĞIMSIZLAR




Tanzimat döneminde Ahmet Mithat'ın başlattığı "halk için


sanat" anlayışını, Servet-i Fünun döneminde sürdüren


bağımsız sanatçılar vardır. Bunlar, İstanbul halkının yaşam


özelliklerini ve düşüncelerini sade bir dille yansıtarak


geniş bir okuyucu kitlesine seslenmişlerdir. Bu yazarların


en önemlileri Hüseyin Rahmi (Gürpınar) ile Ahmet Rasim'dir.




HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR (1864-1944)




Servet-i Fünuncularla çağdaş olmasına karşın Ahmet Mithat


geleneğini sürdürerek "halk için sanat" anlayışıyla


yazdığı romanlarıyla tanınmıştır. Realizmin ve natüralizmin


etkileri görülen bu romanlarda eski İstanbul'un mahalle


yaşamı, insanların düşünceleri, inançları, düşünme biçimleri


kendi konuşma özellikleriyle yansıtılır. Boş inançlar,


asılsız söylentiler eleştirilir. Böylece, edebiyat vasıtasıyla


halkın eğitimi gerçekleştirilmek istenir. Yapıtlarını


konuşma diliyle ve yalın bir anlatımla yazmıştır.


Yapıtları: Şık, Şıpsevdi, Hakka Sığındık, Mürebbiye,


Kaynanam Nasıl Kudurdu?, Kuyruklu Yıldız Altında


Bir İzdivaç, Ben Deli miyim?, Gulyabani, Utanmaz


Adam (roman)...




***




AHMET RASİM (1865-1932)




Ramazanlarıyla, bayramlarıyla, sokak satıcılarıyla eski İstanbul


yaşamını anı ve fıkralarında işleyen Ahmet Rasim,


halkın kolayca okuyup zevk alacağı ürünler vermiştir.


Edebiyat aracılığıyla halkı eğitmeyi amaçlayan bir yazar


olarak Ahmet Mithat geleneğini sürdürür. Üçer beşer sözcüklü


kısa, hareketli, canlı cümleleriyle döneminin dil ve


anlatımından oldukça farklı özellikler gösterir.


Yapıtları: Çeşitli konularda yazılmış yüz kadar yapıtı vardır.


Şehir Mektupları, Eşkal-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım


(fıkra); Gecelerim, Falaka (anı); İlk Büyük Muharrirlerden


Şinasi (monografi)...




***




ALİ EKREM BOLAYIR (1867-1937)


Namık Kemal’in oğlu. Sarayda 18 yıl mabeyn kâtipliği,


sonra Kudüs mutasarrıflığı; Beyrut ve Akdeniz Adaları valiliği,


üniversitede hocalık yaptı. Şair ve yazar olarak pek


etkili olamamıştır. Tevfik Fikret’le çatışmıştır. Hece ölçüsünü


ilk deneyenlerdendir; ama bunda da başarılı olamamıştır.


Servet-i Fünun dergisinde birçok şiiri ve yazısı yayımlanmıştır.


Sonraları Servet-i Fünun dergisine karşı


olan Musavver Malumat dergisinde yazmıştır. Yunan savaşı


(1897) sırasında yazdığı “Vasiyet” adlı şiiri ünlüdür.




***




SÜLEYMAN NAZİF (1869-1927)


Diyarbakır doğumlu. Tarihçi Sait Paşa’nın oğludur. Basra,


Kastamonu, Trabzon, Musul, Bağdat valiliklerinde bulundu.


Devlet görevinden ayrılarak yazarlığı seçti.


İstanbul’un işgali üzerine (1919) “Kara Bir Gün” başlıklı


yazıyı yazdı (Hadisat gazetesinde). Bunun üzerine işgal


güçlerince Malta’ya sürüldü. Süleyman Nazif’in, Osmanlı


düzyazı anlayışıyla yazdığı tarih, eleştiri, anı türünde yazıları


vardır. Şiirlerinde de Namık Kemal etkisi ve coşkusu


sezilir. Osmanlılığın tutucu bir taraftarıdır.


Gizli Figanlar, Batarya ile Ateş, Firak-ı Irak, Malta Geceleri…


yapıtlarından birkaçıdır.




***




CELÂL SÂHİR (1883-1935)


Annesi de şairdir. Küçük yaşta şiirler yazmaya başladı. İlk


şiiri Servet-i Fünun’da yayımlandı. Bundan sonra Sâhir


(büyücü) takma adını kullanarak, genellikle aşk şiirleri


yazdı.


Beyaz Gölgeler, Buhran gibi yapıtları vardır.




***




AHMET HİKMET MÜFTÜOĞLU (1870-1927)


Öykü ve roman yazarıdır. İlk ürünleri Servet-i Fünun dergisinde


yayımlanmıştır. 1908’den sonra yeni Lisan ve


Türkçülük akımlarını benimsemiş Türk Yurdu dergisinin ve


Türk Derneği’nin kurucuları arasında yer almıştır. Yazarlığı


Servet-i Fünun dönemi ve Milli Edebiyat döneminde


birbirinden farklı iki çizgide sürmüştür.


Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar (öykü), Gönül Hanım


(roman) yapıtlarından birkaçıdır.

*