Mağaralar Üzerinde Yapılan Çalışmaların Tarihçesi

Mağaralar Üzerinde Yapılan Çalışmaların Tarihçesi






Mağaralar hakkındaki ilk yazılı kanıtın M.Ö.221 yılında Çin’de oluşturulduğunu ve daha sonra ise M.S.1000 yıllarında Dünyanın değişik yerlerinde mağaralar ve mağara araştırmaları ile ilgili çeşitli kayıtların tutulduğunu biliyoruz. Bunlardan M.S. 1937 yılına ait olan Odvaskö isimli bir Macar’ın çalışmasıdır. Bu konuda yapılan ilk mağara haritalarından birinin yine Macaristan’da 1719 yılında yapıldığını biliyoruz.


Avrupa’daki speolojik çalışmaların hızlanmasında katkıda bulunan ve modern speleolojiyi kuran insanlardan biri Fransız mağarabilimci Eduard Alfred Martel’dir (Bkz. Özbek 1972). Bundan sonraki çalışmaların öncüsü ise karı-koca Casteret çiftidir. Özellikle prehistorya ve antropoloji dünyasına sundukları ilginç buluntular N. Casteret ve E. Casteret’i ölümlerine kadar mağaracılığın gündeminde tutmuştur.



Türkiye’de yapılan çalışmalar




Türkiye’de mağaralar hakkındaki ilk araştırma Jeolog Abdullah Bey tarafından 1869 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma Yarımburgaz Mağarasında biospeleoloji üzerinde yapılmıştır ve o dönemin bir tıp dergisinde yayınlanmıştır. Daha sonra ise 1919 yılında Gluseppe Moretti Kocain Mağarası’nı arkeolojik açıdan incelemiştir. Harun Reşit Kocacan’ın 1921 yılındaki araştırmalarını, 1927 yılında Raymond Hovasse’in Yarımburgaz Mağarası’ndaki biospeleolojik araştırmaları izler. Kansu’nun 1938 yılında prehistorik bir boyut kazandırdığı mağara araştırmaları Kökten’in 1940 ve daha sonraki yıllardaki araştırmaları ileri sürer. Bu arada Alagöz’ün 1944’te Türkiye karstolojisi üzerine yaptığı araştırmaları ve Dr. Aygen’in 1955’te başlayıp halen devam eden speleolojik çalışmalarını belirtmeliyiz.


Dr. Timuçin Aygen’in 1955 yılında Konya’nın Ermenek ilçesinde bulunan Maraspoli mağarasında hidroloji konusunda yaptığı bir çalışma ,ile Türkiye’de ilk defa bir ilçe bir mağaradan çıkan suyun değerlendirilmesi ile kurulan hidroelektrik santrali ile hem içme suyunu hem de elektriğini elde edebilmiştir.


Bu ilk çağdaş araştırmanın yapılmasından 1964 yılına kadar geçen süre içinde D. Aygen gerek tek başına gerek mahalli olarak oluşturulan guruplarla 100’e yakın araştırma yapmış ve bu araştırmalar literatüre geçmiştir.


1964 yılında kurulan ve ilk adı “Türkiye Mağara Cemiyeti” olan bu dernek daha sonra turizm konusunda çalışmalara girişerek adı “Mağara Araştırma, Tanıtma ve Turizm” derneğine dönüşmüştür.


Onur Özbek


ODTÜ

*