Duraklama Devri Alman Edebiyatı

Duraklama Devri Alman Edebiyatı



Otuz yıl savaşları yazı ve fikir hayatını kökünden sarstı. Yabancı şekil ve neviler (Ode, Sonett, Epigram) taklit edildi. Bu bakımdan bu devreye "Mukallit, çağı da denilmektedir.

Dil ve fikir hayatındaki anarşiyi karşılamak için bir çok yurtseverler, bizde de olduğu gibi, bir araya gelerek dili yabancı kültürün tesi*rinden kurtarmıya çalıştılar. Bu suretle 1617 de ilk dil kurulu sembolleri Palmiye (hurma) olan (Palmenorden — Palmiye tarikatı) nı kurdular.

Şilezya edebî okulu;a) Birinci Şilezya okulu 1624 - 1660b) İkinci Şilezya okulu 1660 - 1725 olmak üzere iki periyoda ayrılır. Büyük faaliyet gösteren bu okulun en mühim örneği (uzvu) ve vers yapısını değiştiren Martin Opitz (1597-1639) dır. "Buch von der deutschen Poeterei,, isimli kitabında şiirin esasını düzenledi. Daphne ve Judith şarkılı oyunları italyancadan almanya terceme ederek ilk operayı Almanyaya soktu. Lirik ve dinî şiirler yazan Flemming ve Simon Dach bu nevide seçkindirler. Dönemin biricik halk eseri olan "Der abenteuerliche Simpilicismus,, romanı ikinci şileziye okuluna mensup Grimmelhausen (1620-1678) tarafından yazıldı. Bu eserde otuz sene savaşından sonraki Almanyanın durumunu çizer. Çağın bir çok fikir adamları Alman dilinin gelişmesi için uğraştı. Fakat bu çevrenin ve bilhassa Opitz'in ilk olarak Almanyaya getirdiği Schâferroman = Çoban Romanı (pastoral) şiiri yalnız cemiyet şiiridir. Hariç kısmı resim ve şekillerdir. Bu şiirin yanında derin ve dinî sarsıntılardan çıkarak zaman ve edebiyatın tersine dünya ve Allah arayan yeni barok tespihleri bulunan bir şiir çiçeklendi ve gelişti. Bu edebiyatın en önemli simaları "Trütznachtigal,, dergisi olan Fr. v. Spee (1591 - 1635), Angelus Silesus ve Andrias Gryphius'tur. En önemlilerinden birisi de zamanında Berlinde vaiz bulunan Paul Gerhard (1607 -1676) olup dinî şarkıları "Evengel kilisesi şarkıları ile olağanüstü bir başarı göstermiştir. Bu yüz yılın ortalarında şiir daima çiçeklendi. Bunu temsilcileri de sarayda ya*şamış ve buranın ahlâk düşüklüğünü yakından görmüş ve Alman edebi*yatına "Heldenbriefe = Kahraman Mektupları,, denilen nev'i sokan ve erotik şiirler yazan Hofmannswaldau ve barok şiirlerinden Lohenstein'dır. Sahnelerde gezgin truplar tarafından baş ve hükümet aktionları oynandı. Meşhur hicivci Moscherosch Wunderliche und wahrhafte Geschichte Philandes von Sittenwald — F. von Sitteewaldin garip ve hakiki rüya*ları,, adlı eseriyle ve Logau yabancı mukallitliği ve moda çılgınlıkları ile mücadele etti. XIII. yüz yılda İngiltere ve Fransadan çıkan fikir cere*yanları her tarafı kapladı. Almanya da bu tesir altına girdi ve şiir üze*rinde müessir oldu. Bu sıralarda fikir adamları harekete geçerek Alman dilini karmaşıklıktan kurtarmak için uğraştılar. Christian Weise sah*neyi barok çılgınlıklarından temizleyerek Fransız örneğine göre tekrar kurmak için "Versuch einer kristischen Dichtkunst für die Duetschen — Almanlar için tenkidi bir edebiyat deneyi,, adlı eseriyle profesör Gottsched (1700 - 1766) ve sonra da neşeli vers tonları içinde fabl, hikâye, komediler ve "Das Leben der schwedischen Graefin G. = İs*veçli kontes G. nin hayatı., mektup romanlarıyla dinî şiirler yazan Gellert Alman edebiyatını karışıklıktan kurtarmak için çalıştılar. Bu durum*da İsviçre de Almanların açtığı yolda yürüyüp te bunlara bağlı olmayan ve model olarak İngilizleri, almanlık fikrini ortaya atan ve "Die Alpen,, Alplar,, isimli eseriyle büyük şöhret kazanan Bernli Prof. Ab. von Hal*ler ve Hamburglu Fredrich Agedorn zikre şayandır. Gottsched'm tale*beleri kendinden ayrılarak Leipzig'te yeni bir şairler birliği kurdular. Bu birliğin en fâal üyelerinden biri de genç yaşta ölen Jobann Eltas Schlegel'dir. Prusyada Halle de ayrıca bir şairler kurumu kuruldu. Bun*lara, eserlerinde Büyük Fredrik'in kahramanlıklarını öğdükleri için, Prusya şairleri denir. En tanınmışı Ludwig Glin'dir. En önemli eseri Preus sische Kriegslieder von einem Grenadira "Bir askerin Prusya savaş şar*kılar,, dır. Diğer mühim şairlerde tabiatı tasvir eden Frühling = İlkba*har ve Öden an die preussische Armee = Prusya Ordusuna Şarkılar şiirlerini yazan Kleist'tır.

*