Çiçeklenme Dönemi Alman Edebiyatı

Çiçeklenme Dönemi Alman Edebiyatı



Gottsched'in çalışmalarıyla meyvalanan Alman şiiri eski edebiyatın ve Shakespaere'nin incelenmesiyle kuvvetlendi. Orijinal ve mil*lî değere erişerek cihan edebiyatında en yüksek bir seviyeye geldi. Ta*rih bilgisi ve felsefe çiçeklendi. Seçkin lirikçi Klopstock "Mesias,, sanat-kârane şiirler "Odlar,, ve Germenlerin eski çağlardaki canlılığını yenileştirerek ve bunları meydana çıkarmağı istidat eden gayet ihtişamlı vatan dramları yazdı. Klopstock'un bu ihtişamlı odlarını

a) Tabiat hakkında (buna bir misal olarak Der Frühlingsfeier = İlk*bahar bayramı, Die früheren Grâber = Eski Mezarlar ve Der Eislauf = Buz Patinajı)

b) İnsan hayatı hakkında (Örnek: Unsere Sprache = Dilimiz, Mein Vaterland = Vatanım, Wingolf = Dostluğun Mabedi)

c) Din hakkında (Örnek: An Gott = Tanrıya, Dem Erlöser = Kur*tarıcıya)

olmak ve antik vezin ve şekillere göre yazılmış bulunmak üzere üçe ayrı*lır. Klopfstock ve Lessing ile beraber klâsik Alman şiirinin yolunu gös*terenlerden 1733 de doğan şair Martin Wieland Alman edebiyatına tat*lılık, letafet ve şiirin tarif ve tasvirinde "dramatik destan Oberon,, ko*laylık verdi. Şairin gençlik ve dindarlık devrine rastlıyan en önemli eserleri: Moralische Briefe = Ahlâkî Mektuplar, Der geprüfte Abraham = Denenen İbrahim ile 1764 de yazdığı ve Don Kişot'un bir taslağı olan Don Sylvio von Roslava romanı, Agathon, Hippias romanları ve Der Goldene Spiegel öder die Koniğe — Altın ayna veyahut Şeşiyan kralları (von Schechian) tarihi eserlerdir.

XVIII. yüzyıl Alman şiirinin liderlerinden ve dramatikçi Lessing (1729 - 1781) Alman dilini Fransız tesirinden kurtararak dikkati Yu*nan ve İngiliz sanatına çevirdi ve bunların kıymetlerini Almanlara gösterdi. (Shakespaere) in meftunu ve yeni ceryanin üstadı ve genç yaşta ölen Bürger, Homerin "Ilyada,, ve "Odise,, adlı eserlerini Almancaya çeviren Johan Heinrich Woss, melânkolik ruhlu ve Elegie am Grabeuıeines Vaters = Babamın mezarı başında mersiye,,, ve "Das Feuer im Walde = Ormanda Yangın,, vatanî şiiri, mersiyeleri ve şarkıları ile ta*nınmış Ludwig Hörty ve Stolberg Dükleri 1770 de (Gottinger Dichter-bund = Götting'en şairler birliğini) kurdular. Strassburgta Goethe ile tanışan ve onu İngiliz ufuklarına çevirerek doğal olgunluk fikirlerini Goethe'de uyandıran ve terbiye ideali hümanist yani insanlık ve şiarı da, mezar taşına kazılmış olduğu gibi "Licht, Liebe, Leben — Işık, Sevgi, Hayat,, gibi üç derin mefhumu olan Herder (1744 -1803) Alman düşünce dünyasına milletlerin medeniyetlerini, dillerini, şiirini ve bilhassa şiirleri*nin kıymetlerini derin bir anlayışla gösterdi ve öğretti. Tabiat ve halk şiirleri üzerinde yeni bir fikir çığrı açmasiyle dikkat nazarı kendi üzeri*ne çekti. Dünyanın iki meşhur klasik şairi Şehitler ve Goethe de bu sa*hada Herderin irşat ve teşvikiyle yetişti. Bunların her ikisi de gençlik eserlerinde Dr. Adnan Adıvar'ın "Faust'un tahlili,, eserinde "Hücum ve ileri atılış,, olarak terceme ettiği "Sturm und Drang„a mensupturlar. Bu ceryanin asıl temsilcileri: Klinger, Lenz ve Schbart'tır. Bu kişilerin bir*birleriyle rekabeti neticesinde Alman fikir ve ruhundan mülhem olarak eskinin form güzelliği ile aydınlatılmış mümtaz eserler meydana geldi. (Alman klasizmi) Bu devrin en seçkin simalarından yaratmalariyle u*lusal bir şöhrete sahip Goethe (1749 -1813) bilhassa sergüzeşt şiirleri ve romanları ve beşeriyet dramı olan "Faust,, u, Schiller (1759 -1805) kahramanlık ve ahlâkî ruhdan fışkıran bir ideal ile tiyatro oyunları (dram*lar) ve hikâyemsi şiirler (Baladlar) yarattılar. Jean Paul (1763 -1825) di*linin sade ve güzelliği, zengin hikâyeleri ve fışkıran fantazileri büyük bir değerdir. Eserlerinde sapıtkanlıkta derin ruhlu yergilerde (hiciv) ve gülme ile ağlama arasında dalgalanan bir humor vardır. Şair Hölderlin (1770 -1843) muhteşem şiirlerinin klasik form güzelliği içinde eski Yunan sanatı arar. Şiirleri romantik titremenin bir ifadesidir. Duyguların kuv*vetlice görüşü fikirlerin meczubane oluşu dinî olaylarda hayalperverane saplanmanın açık vasfıdır. Bu çağın önemli romantikleri Friedrich ve Shakespaere'in onyedi dramını büyük bir vuzuh ve meharetle Almancaya çeviren ve romantik dünya görüşü hakkında konferanslar vermiş bulunan August Wilhelm v. Schlegel (1767 -1845) dir. Romantik şair Navalis (1772 -1801) büyük bir özlemle ahiret hakkında şiirler ("Hymne an die Nacht,,, "Dini Şarkılar,,) ve romantik temsilcisi Tieck (1773 -1854) hikâ*yeler ve tiyatro oyunları, şiirler, noveller ve romanlar yazmıştır. Genç romantikler kendilerini halka ve hıristiyan Ortaçağ germanlığına çevirdi*ler. Bu gurubun en önemlileri «Achin von Arnim, Brentano ve Alman edebiyatında kendine ölmez bir nam bırakan Brüder Grimm» "Grimin Biraderler,, dir.

C.T.A. Hoffmann fantazi dolu hikâyeler, Eichendorf, Chamisso, Uhland, Schwab, Rückert ve Wilhelm Müller de içsel ve akıcı şiirler yarattılar. Arndt, Rückert, Korner, Schickendorf 1813 ün vatan coşkunluğunu te*rennüm ettiler. Formun şiddetli taraftarı üstad Graf von Platen'dir. Bü*yük sahne sanatkârı Heinrich von Kleist ve Grilpanzer Yunan efsanele*rini vatan şiirlerinde yarattılar. Wilh. Hanff ve Wiüaban Alexis tarihi romanlar yazdılar.

1832 de Goethe’nin ölümü bu devrin kapanmasına ve başka bir çağın açılmasını gerektirdi.

*