Binbir Gün Masalları

Binbir Gün Masalları






Binbir Gece Masalları gibi bir çerçeve konu içine yerleştirilmiş birçok masaldan oluşan Doğu masalları külliyati.




İlk kez Fransız doğubilimci Petis de la Croix tarafından Farsça ve Türkçe yazmalardan derlenip çevrilerek Les mille et un jours, Contés orientaux (1710-12, 5 cilt; Binbir Gün, Doğu Masalları) adıyla yayımlanmıştır.


Binbir Gün Masalları, Keşmir hükümdarı Turan Bey’in kızı Ferahnaz’a, erkekler konusundaki görüşlerini değiştirmek için dadısının anlattığı masallardan oluşur. Hain ve sadakatsiz olarak gördüğü erkeklere düşman kesilen ve bu yüzden bir türlü evlenmeye razı olmayan Ferahnaz’a dadısı güneş doğunca anlatmaya başladığı masalı akşama değin sürdürür. Amacı anlattığı masallarla onu erkeklerin vefalı olduğuna inandırmak ve içine düştüğü saplantıdan kurtarmaktır. Masallar birbiri içine girerek bin bir gün boyunca devam eder. Ferahnaz’ı ancak bin birinci günden sonra, ağabeyi Ferahruz’u tedavi eden bir rahip ikna eder. Böylece erkekler konusundaki görüşlerini değiştiren Ferahnaz, kendisine rüyada aşık olan, onun da bir süre önce rüyasında gördüğü İran şehzadesi Ferahşad’ı aramak üzere Keşmir’den ayrılır. Büyü gücü ile geyik olarak yaşayan Ferahşad’ı ürlü serüvenlerden sonra bulur; birlikte Gazne Hükümdarına giderler. Hükümdar şenlikler düzenleyerek iki genci evlendirir ve bir süre sonra da tahtını Ferahşad’a bırakarak ölür. Ama şehzade kendi ülkesine gitmek istediği için İran’a döner. Babasının ölümünden sonra tahta geçerek Ferahnaz ile mutlu bir yaşam sürer.


Binbir Gün Masalları, yirmi kadar uzun masaldan oluşur. Araya bazı kısa öykü ve fıkralar da eklenmiştir.


Bu külliyatta yer alan bazı masallar; Ferec Bade’ş-Şidde adlı Türkçe’ye de çevrilmiş bir başka masal külliyatında da bulunmaktadır. Bunlar arasında en çok yaygın olanı, ayrı bir öykü olarak da bilinen Seyfu’l-Müluk’tür. Binbir Gün Masalları’nda yer alan masalların en tanınmışları;




Basralı Ebu’l-Kasım,


Rıdvan Şah ile Şehristan,


Kaluf ile Dilara,


Çin Melikesi ile Şehzade Kalaf,


Bedreddin Lulu ile Vezir-i Mağmum,


Malik ile Melikzade Şirin, Gamsız Şah,


Ebu Ali Sina, Ebu’l-Faris,


Adud ile Ahi, Mansur ile Dilbernigah’tır.


Binbir Gün Masalları Türkçe’ye ilk kez Elfü’n-Nehar ve’n-Nehar adıyla Fransızcadan Ali Raşid tarafından çevrilmiş, dört cilt olarak yayımlanması düşünülmüşse de ancak iki cildi basılmıştır (1867-70). Daha sonra bu çeviri Mustafa Hami Paşa, Ahmed Şükrü ve Said Fehmi tarafından tamamlanarak tek cilt halinde yayımlanmıştır (1873).

*