Yazım Kuralları

Büyük Harflerin Yazımı


Özel adlar büyük harfle yazılır: (yeryüzü, kişi, ülkeler, diller...)


Minik kedisine hep Pamuk diye seslenirdi...


Kurum ve kuruluş adlarını oluşturan kelimelerin işlek harfleri:


Devlet demir Yollarında...


Milli Eğitim Bakanlığına yazılan...


Dergi, kanun, eser, gazete, isimlerinin her kelimesi:


Tarihi Galata Köhttp://tdk.org.tr


6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 56:8=7, 100:2=50




Üç Nokta ( ... )


1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:


Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveri¬yordu da, bu yanı... (Tarık Buğra)


2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak is¬tenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.


Arabacı B...'a yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat bularak arabanın içine doğru başını çeviriyordu.


(Ahmet Hamdi Tanpınar)


3. Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümle¬rin yerine konur:


... Derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı... (Tarık Buğra)


4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:


Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!


(Faruk Nafiz Çamlıbel)


Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar şudur: Türk milletini, medeni cihanda, layık olduğu mevkiye isat etmek ve Türk cumhuriyetini sarsılmaz temelleri üzerinde, her gün, daha ziyade takviye etmek...


(Mustafa Kemal Atatürk)


5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:


Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:


— Koca Ali... Koca Ali, be!..


(Ömer Seyfettin)


6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevap¬larda kullanılır:


— Yabancı yok!


— Kimsin?


— Ali...


— Hangi Ali?


— ...


— Sen misin, Ali usta?


— Benim!..


— Ne arıyorsun bu vakit buralarda?


— Hiç...


— Nasıl hiç? Suya çekicini mi düşürdün yoksa!..


— !.. (Ömer Seyfettin)


UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.




Soru İşareti ( ? )


1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur:


Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? (Faruk Nafiz Çamlıbel)


Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Haşim)


Atatürk bana sordu:


— Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz? (Falih Rıfkı Atay)


Soru eki ve soru kelimesi kullanılmadan ezgili söyleyişlerde soru işareti kullanılır:


Gümrükteki memur başını kaldırdı:


— Adınız?


2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih http://tdk.gov.tr


6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 70/2=35




Ters Eğik Çizgi ( \ )


Bilgisayar yazılımlarında art arda gelen dizinleri birbirinden ayırt etmek için kullanılır: C:\Dos>MD \Oyun




Tırnak İşareti ( “ ” )1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tır¬nak içine alınır: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin ön cephesinde Atatürk'ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” vecizesi yer almaktadır. Ulu önderin “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözü her Türk'ü duygulandırır.


Bakınız, şair vatanı ne güzel tarif ediyor:


“Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır.


Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır.”


UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır: “Akıl yaşta değil baş¬tadır.” atasözü yüzyılların tecrübesinden süzülüp gelen bir gerçeği ifade etmiyor mu?


“İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar.


(Yahya Kemal Beyatlı)


UYARI: Uzun alıntılarda her paragraf ayrı ayrı tırnak içine alınır.


2. Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır: Yeni bir “barış taarruzu” başladı.


3. Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır:


Yahya Kemal'in bazı şiirleri “Kendi Gök Kubbemiz” adı altında çıktı.


(Ahmet Hamdi Tanpınar)


“Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.


UYARI: Cümle içerisinde özel olarak belirtilmek istenen sözler, kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınmaksızın koyu yazılarak veya eğik yazıyla (italik) dizilerek de gösterilebilir:


Höyük sözü Anadolu'da tepe olarak geçer.


Cahit Sıtkı'nın Şairin Ölümü şiirini Yahya Kemal çok sevmişti.


(Ahmet Hamdi Tanpınar)


UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kulla¬nılmaz: Yahya Kemal’in “Aziz İstanbul”unu okudunuz mu?


4. Bibliyografik künyelerde makale adları tırnak içinde verilir.




Tek Tırnak İşareti ( ‘ ’ )Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır:


Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.




“Atatürk henüz ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa’ idi. Benden ona dair bir kitap için ön söz istemişlerdi.”


(Falih Rıfkı Atay)




Denden İşareti (")


Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır:


a. Etken fiil


b. Edilgen "


c. Dönüşlü "


ç. İşteş "




Yay Ayraç ( ( ) )1. Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır:


Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.


(Nurullah Ataç)


UYARI: Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.


UYARI: Hakkında açıklama yapılan söze ait ek, ayraç kapandıktan sonra yazılır:


Yunus Emre (1240?- 1320)'nin...


2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıkla¬mak ve göstermek için kullanılır:


İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...


(Reşat Nuri Güntekin)


3. Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır:


Cihanın tarihi, vatanı uğrunda senin kadar uğraşan, kanını döken bir millet daha gösteremez. Senin kadar kimse kendi vatanına sahip ol¬maya hak kazanmamıştır. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin.


(Ahmet Hikmet Müftüoğlu)


Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin


Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?


(Mehmet Akif Ersoy)


4. Alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümle¬rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.


5. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.


6. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını gös¬termek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.


7. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:


I) 1) A) a)


II) 2) B) b)




Köşeli Ayraç ( [ ] )1. Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:


Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886–1973)] en güzel eserlerini Bodrum'da yazmıştır.


2. Bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır: Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, 1922.


Server Bedi [Peyami Safa]


Kesme İşareti ( ' )


1. Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:


a. Kişi adları, soyadları ve takma adlar: Atatürk’üm, Fatih Sultan Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Yunus Emre’yi, Ziya Gökalp’tan, Refik Halit Karay’mış, Ahmet Cevat Emre’dir, Namık Kemal’se.


UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.


UYARI: Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.


Ancak cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işaretine gerek yoktur: İmek fiili (ek fiil)nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.


UYARI: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrıl¬maz.


b. Millet, boy, oymak adları: Türk’üm, Alman’sınız, İngiliz’den, Rus’muş, Oğuz’un, Kazak’a, Kırgız’ım, Özbek’e, Karakeçili’nin, Hacımusalı’ya.


c. Devlet adları: Türkiye Cumhuriyeti’ni, Osmanlı Devleti’ndeki, Amerika Birleşik Devletleri’ne, Azerbaycan Cumhuriyeti’nden.


ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar: Allah’ın, Tanrı’ya, Cebrail’den, Zeus’u.


d. Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları: Asya’nın, Marmara Denizi’nden, Akdeniz’i, Meriç Nehri’ne, Van Gölü’ne, Ağrı Dağı’nın, Çanakkale Boğazı’nın, Zigana Geçidi’nden, Uzunyayla’ya, Türkiye’dir, İç Anadolu’da, Doğu Anadolu’ya, Ankara’ymış, Sungurlu’ya, Ziya Gökalp Bulvarı’ndan, Yıldız Mahallesi’ne, Taksim Meydanı’ndan, Reşat Nuri Sokağı’na.


UYARI: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar’dan, Boğaz’dan.


e. Gök bilimiyle ilgili adlar: Jüpiter’den, Venüs’ü, Halley’in, Merih’e, Büyükayı’da, Yedikardeş’ten, Samanyolu’nda.


f. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları: Dolmabahçe Sarayı’nın, Çankaya Köşkü’ne, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Ankara Kalesi’nden, Horozlu Han’ın, Galata Köprüsü’nün, Bilge Kağan Abidesi’nde, Çanakkale Şehitleri Anıtı’na.


g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları: Nutuk’ta, Safahat’tan, Kiralık Konak’ta, Sinekli Bakkal’ı, Hürriyet’te, Resmî Gazete’de, Onuncu Yıl Marşı’nı, Yunus Emre Oratoryosu’nu, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’nü.


ğ. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adları: Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Medeni Kanun’un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü’nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’nin.


UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun’un 17. maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre... Vb.


h. Hayvanlara verilen özel adlar: Sarıkız’ın, Karabaş’a, Pamuk’u, Minnoş’tan.


UYARI: Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Gimanın.


UYARI : Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün.


2. Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya vb.


UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Cumhurbaşkanınca, Başbakanca, Türk Dil Kurumu Başkanına göre vb.


3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.


UYARI : Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e (santimetre küpe), m²ye (metre kareye), 64ten (altı üssü dörtten).


4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik.


1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.


(Mustafa Kemal Atatürk)


5. Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:


Bir ok attım karlı dağın ardına


Düştü n'ola sevdiğimin yurduna


İl yanmazken ben yanarım derdine


Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan)


6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi, Türkçede -lık'la yapılmış sözler.


UYARI: Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Eski Çağın, Yükselme Döneminin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına.


__________________

*