Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Bulundukları Ekosistemlerin...

Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Bulundukları Ekosistemlerin


Korunması Ve Yönetimi Projesi




Türkiye’nin taraf olduğu “Avrupa’nın Yaban Hayatının ve Yaşama Ortamlarının Korunması” diğer adıyla Bern Sözleşmesi, sözleşme ekinde listelenen ve nesli tehlikede olan bitki türlerinin ve bunların yaşama ortamlarının korunmasını öngörmektedir. Sözleşme amaçlarına ulaşılmasına bir katkı olarak Sözleşme altında “Zümrüt Ağı” adı altında bir ekolojik ağ oluşturulmaktadır. Bu ağa dahil edilebilecek alanların sözleşme ekinde yer alan türleri barındırması istenmekte ve endemik türlerin yaşama ortamları özellikle ele alınmaktadır.




Sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, diğer taraftan bu çok özel zenginliğin korunması amacıyla Avrupa Komisyonu 2000 yılı LIFE programına “Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Ekosistemlerinin Korunması ve Yönetimi” adı ile proje teklif edilmiş ve Avrupa Komisyonunun hibe desteği ile 2000 yılında başlatılmıştır. Proje mülga Çevre Bakanlığı (şimdiki Çevre ve Orman Bakanlığı), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Derneğimiz ile ortaklaşa yürütülmüştür.




Proje hazırlama sürecinde Bern Sözleşmesi ekindeki Türkiye endemiği bitki türleri ve bu türlerin yaşama ortamları belirlenmiş, 25 türün kayıtları bulunan Orta Anadolu ve geçiş zonu proje alanı olarak seçilmiştir. Türkiye’de koruma çalışmalarının genellikle orman ve sulak alanlara odaklanması, endemik ve otsu bitkilerin bulunduğu bozkır ekosistemlerinin göz ardı edilmesi, diğer taraftan bozkır ekosistemlerinde insan baskısının yoğun olması, 25 hedef türün kayıtlarına rastlanan bu alanın ülkede hem tarımsal faaliyetlerin en yoğun olduğu alanlardan birisi olması, hem de %19.2 ile en yüksek endemizme sahip bölgelerden birisi olması, proje alanının seçiminde temel alınan faktörlerdir.




Proje ekibi tarafından alan belirlemesi yapıldıktan sonra literatür bilgilerine ve tecrübelere dayanılarak proje amaçları, faaliyetleri, beklenen çıktıları ve maliyetine ilişkin proje önerisi hazırlanmış ve Avrupa Komisyonu LIFE Programına teklif edilmiştir. Proje LIFE 2000 programında TCY/99/065 kodu ile onaylanarak 14 Şubat 2000’de uygulanmaya başlanmış ve 14 Ağustos 2003’de tamamlanmıştır. PROJE ADI: Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Bulundukları Ekosistemlerin Korunması Ve Yönetimi Projesi




Türkiye’nin taraf olduğu “Avrupa’nın Yaban Hayatının ve Yaşama Ortamlarının Korunması” diğer adıyla Bern Sözleşmesi, sözleşme ekinde listelenen ve nesli tehlikede olan bitki türlerinin ve bunların yaşama ortamlarının korunmasını öngörmektedir. Sözleşme amaçlarına ulaşılmasına bir katkı olarak Sözleşme altında “Zümrüt Ağı” adı altında bir ekolojik ağ oluşturulmaktadır. Bu ağa dahil edilebilecek alanların sözleşme ekinde yer alan türleri barındırması istenmekte ve endemik türlerin yaşama ortamları özellikle ele alınmaktadır.




Sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, diğer taraftan bu çok özel zenginliğin korunması amacıyla Avrupa Komisyonu 2000 yılı LIFE programına “Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Ekosistemlerinin Korunması ve Yönetimi” adı ile proje teklif edilmiş ve Avrupa Komisyonunun hibe desteği ile 2000 yılında başlatılmıştır. Proje mülga Çevre Bakanlığı (şimdiki Çevre ve Orman Bakanlığı), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Derneğimiz ile ortaklaşa yürütülmüştür.




Proje hazırlama sürecinde Bern Sözleşmesi ekindeki Türkiye endemiği bitki türleri ve bu türlerin yaşama ortamları belirlenmiş, 25 türün kayıtları bulunan Orta Anadolu ve geçiş zonu proje alanı olarak seçilmiştir. Türkiye’de koruma çalışmalarının genellikle orman ve sulak alanlara odaklanması, endemik ve otsu bitkilerin bulunduğu bozkır ekosistemlerinin göz ardı edilmesi, diğer taraftan bozkır ekosistemlerinde insan baskısının yoğun olması, 25 hedef türün kayıtlarına rastlanan bu alanın ülkede hem tarımsal faaliyetlerin en yoğun olduğu alanlardan birisi olması, hem de %19.2 ile en yüksek endemizme sahip bölgelerden birisi olması, proje alanının seçiminde temel alınan faktörlerdir.




Proje ekibi tarafından alan belirlemesi yapıldıktan sonra literatür bilgilerine ve tecrübelere dayanılarak proje amaçları, faaliyetleri, beklenen çıktıları ve maliyetine ilişkin proje önerisi hazırlanmış ve Avrupa Komisyonu LIFE Programına teklif edilmiştir. Proje LIFE 2000 programında TCY/99/065 kodu ile onaylanarak 14 Şubat 2000’de uygulanmaya başlanmış ve 14 Ağustos 2003’de tamamlanmıştır.

TEHDİT ALTINDAKİ BİTKİ TÜRLERİNİN BULUNDUKLARI EKOSİSTEMLERİN


KORUNMASI VE YÖNETİMİ PROJESİ


Projenin amacı Bern Sözleşmesi ekindeki 25 Türkiye endemiği bitki türünün bulunduğu ekosistemlerin korunması, yönetimi ve sürdürülebilir kullanımının sağlanmasıdır. Bu amaca yönelik olarak Önemli Bitki Alanlarının tesis edilmesi, bu alanlara ilişkin verilerin bir veri tabanında toplanarak çalışmaların tekrarlanmasını önlemek üzere bir veri yönetimi sisteminin kurulması, alanların korunması ve sürdürülebilir kullanılmasına yönelik kamu bilinci oluşturulması, bu alanlar için yönetim planları hazırlanması ve uzun vadede izlemenin sağlanması için bir temel oluşturulması hedeflenmiştir.














Onosma halophilum


Onosma halophilum


Silene salsuginae


Kalidiopsis wagenitzii




Anacyclus latealatus


Anthemis halophila


Stipa syreistschikowii




Salvia crassifolia


Sphaerophysa kotschyana


Trigonella halophila


Allium vuralii


Ophrys argolica


Limonium anatolicum




Microcnemum coralloides




Silene pompeiopolitana


Beta adanensis


Kalidiopsis wagenitzii




Suaeda cucullata


Anacyclus latealatus


Ferula halophila


Bromus psammophilus


Hypericum salsugineum


Glycyrrhizea iconica


Thermopsis turcica


Pinguicula crystalline


Asparagus lycaonicus


Ophrys isaura


Limonium tamaricoides



Proje kapsamında yürütülen faaliyetler















Thermopsis


Hedef türlerin yaşadığı alanlar ve habitat özellikleri belirlenmesi,


Ex-situ koruma materyalleri toplanması,


Aday önemli bitki alanları belirlenmesi,


Temsil, çeşitlilik, doğallık ve yönetim değerlendirmesi yapılarak aday alanlar arasında seçim yapılması,


Seçilen ÖBA’larda sosyo-ekonomik değerlendirme yapılması,


Survey-envanter çalışmaları ile toplanan nitel ve nicel veriler veri tabanında toplanması,

Önemli Bitki Alanları




Projede ele alınan hedef türlerin populasyonlarının belirlenmesi amacıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından oluşturulan iki ekip tarafından 2000-2002 yıllarında toplan 8 arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Projede belirtilen 25 Türkiye endemiği bitki türünden 18 bitki türü proje alanında bulunmuş ve bu türlerin populasyonlarını barındıran alanlar belirlenmiştir. Zümrüt ağı kapsamında bu alanlara “Önemli Bitki Alanı -ÖBA” adı verilmektedir. Proje kapsamında seçilen alanlar:


Tuz Gölü’nün Güney-Güneybatısı,


Akşehir ve Eber gölleri,


Muğla Sandras dağı,


Taşkent-Gevne vadisi,


Karataş Deltası (Akyatan Gölü).

*