Paragrafta Anlam, Paragraf çeşitleri, Paragrafın Yapısı

Paragraf, aynı amaca yönelen cümle topluluğudur.


Biçimce ve anlamca bir bütündür.


İlk cümle, istenilen cümlenin bir nedeni ise, bir sonraki cümle de, bir sonucu, bir devamıdır.




1. KONUSU (HAMMADDESİ):


Her yazı bir konu üzerine konur.


Konu, demircinin işlediği demir, marangozun işlediği ağaçtır.


Yazarın üstünde çalıştığı hammadde, sosyal ya da doğal her durum, her ilişkidir.




2. ANADÜŞÜNCESİ:


Yazarın konuya bakış açısı, konuyu değerlendirişidir.


Konuyu yazarın yorumlayışıdır.


Konuyla ilgili düşüncesini kesin yargıyla belirtmesidir.




3. YARDIMCI DÜŞÜNCESİ:


Ana düşünceyi inandırıcı kılan yan düşüncelerdir.


Ana düşünceyi türlü yönlerden destekler, örnekler, açıklar.


Okur yan düşünceler yardımıyla ana düşünceye ulaşır.




4. YAPISI:


Paragraf, bir ana düşünce ve bu düşünceyi destekleyen yan düşüncelerden oluşur.


Her bir cümle kendisinden önce ve sonra gelene dil ve düşünüş yönünden bağlanmalıdır.




a. GİRİŞ:


Paragrafın ilk cümlesi genellikle açıklamaya, geliştirmeye, desteklemeye gerek duyar.


Giriş cümlesi başına bağlayıcı öğe (de, öyle ki, ise, bunun bir nedeni de vb) almaz.




b. GELİŞME:


Giriş bölümünden sonra gelen cümleler, giriş bölümündeki bu açıklamayı destekleme, birbirine anlamca bağlı olarak verme amacıyla sıralanır.




c. SONUÇ:


Paragrafın sonuna gelen cümle daha kesin yargılıdır.




5. DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI:


Bir düşüncenin okura kolayca aktarılıp kavratılabilmesi için kullanılan yollardır.




a. TANIMLAMA


Düşünceyi okur ya da dinleyicilere aktarmanın doğrudan bir yoludur.


Anlatılmak istenen kavram, yalın bir anlatımla verilir; ayrıntılara sapılmaz.


Anlatılmak isteneni okurun kolayca kavraması amaçlanır.


İçinde tanım cümleleri vardır genellikle.




b. KARŞILAŞTIRMA:


İki varlık ya da nesnenin benzerlik ve karşıtlıklarını ortaya koyar.




c. ÖRNEKLEME:


Düşünceye bir somutluk kazandırmak için çevreden örnekler alınarak yapılır.


Zihinde canlandırmak amaçlanır.




ç. TANIK GÖSTERME:


İlgili konuda güvenilir kişilerin sözlerinden yararlanmaktır.


Tanık olarak seçilen kişinin sözü ve adı veya yalnızca sözü tırnak içinde verilir.




6. ANLATIM TEKNİKLERİ / BİÇİMLERİ:


Anlatılan konunun sergileniş biçimleridir.


Her konunun sergilenişinde belli bir amaç gözetilir.


Amaca göre anlatım biçimlenir.


Doğru, güzel ve etkili anlatım için bu teknikler kullanılır.




a. AÇIKLAYICI ANLATIM:


Öğretme amaçlı yazılarda daha “açıklayıcı anlatım” kullanılır.


Açıklayıcı anlatımda sergilenen konunun neden ve niçinlerine yanıt aranır.




b. TARTIŞMACI ANLATIM:


İleri sürülen bir yargının çürütülmesi, bir düşüncenin değiştirilmesi durumunda başvurulur.


Yazar, okuru, öne sürdüğü düşüncenin karşınsında bir düşünceye sahip varsayarak yola çıkar.


Yazar, okurun sahip olduğu belli kanı ve inançlarını değiştirmeyi ön plana alır.


Paragrafın ilk cümlesi bir kanı cümlesidir.




c. BETİMLEME(TASVİR):


Yazıyla resim yapmak, okunanın akılda canlanmasını sağlamak için yapılır.




b. ÖYKÜLEME (HİKAYE ETME):


Okuru, bir eylem içinde, verilen olguların içinde yaşatmaktır.


Geneldi di’li geçmiş, veya miş’li geçmiş zaman içinde verilir.






1. DOĞRUDAN ANLATIM:


“…” dedi. = kişinin sözünü aynen / doğrudan almakla yapılır.


Örn:


Ahmet, “Buralarda kışlar çok sert geçiyor.” dedi.




2. DOLAYLI ANLATIM:


… diğini söyledi. = kişinin sözünü dolaylı olarak almakla yapılır.


Örn:


Ahmet, buralarda kışların çok sert olduğunu söyledi.




3. NESNEL ANLATIM:


Kanıtlanabilirliği vardır.


Kişiden kişiye değişmez.


Bilimseldir, tartışılamaz.


Bilimsel olduğu için kesindir.


Örn:


Okulumuz Çardaklı’dadır.


Bu kitap 350 sayfa ve her sayfası değişik süslemelerle bezenmiş.




4. ÖZNEL ANLATIM:


Kişiden kişiye değişir.


Bakılan olay kişiye göre değişik algılanır.


Tartışılabilir.


Örn:


Okulumuz Çardaklı’nın gururudur.


Bu kitap çok kalın ve her sayfasında süsleme kullanılması bunaltıcı.

*