Izmir Ilinin Genel çevre Sorunlarına Genel Bir Bakış

İzmir İli’nin 1.197.300 hektar olan toplam arazi varlığının % 42,9’unu orman, %41,8’ini tarım arazisi ve çayır-mera, % 15,3’ünü ise yerleşim alanları ile kayalık ve bataklıklar oluşturur.İlin dağ ve tepelik yükseltileri volkanik kökenli andezit ve türevleri kayalardan oluşmaktadır. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı kaplamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı Akdeniz toprakları, rendzina toprakları ve organik topraklardır.Verimliliğe göre toprak sınıflandırmasında en büyük pay orman ve fundalıkların yer aldığı (%54,8 )VII.sınıf arazilere aittir. İlin toplam arazisinin 974,043 hektar (% 81,4 )değişik derecelerde erozyona bağlı arazilerdir. Erozyona bağlı arazi miktarının yüksek olmasının nedeni, eğimin yüksek veya dik sınıfa giren arazi miktarının fazla olması ile ilgilidir. Erozyonun başlıca nedeni olan eğim durumunun yanında, orman yangınları, ormandan tarım alanı kazanma çabaları ve eğimli tarım arazilerinin bilinçsiz toprak işleme ile bitki örtüsü ve değişik amaçlarla yok edilmesi sayılabilir. Bu sebeplerden dolayı özellikle son yıllarda İzmir’de sel felaketleri yaşanmakta,büyük can ve mal kayıpları meydana gelmektedir.




İzmir’de çevre sorunları ele alınış öncelikleri ile şöyle sıralanabilir:




1.Nüfus Sorunları




İzmir İli ülkemizin en hızlı artan metropol alanına sahip kentlerimizden biridir. İlimizin 1990 yılı genel nüfus sayımına göre nüfusu 2.694.770’dir. Toplam 28 ilçe ve 640 köye sahip, nüfusunun 1.757.414’ü metropol belediye hudutları içinde bulunan bir kentimizdir.Türkiye’nin en büyük doğal körfezinin kıyısında kurulu ulaşım, tarım ve ticaret açısından bir merkez konumunda olan İzmir batı ile ticari ilişkilerin arttığı son yüzyılda ülkemizin önemli iç ve dış ticaret merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bu özellikleri nedeniyle nüfusu her geçen gün artmakta, hızlı bir göç merkezi olma özelliğini korumaktadır. İzmir’de yıllık nüfus artışı %0 30.14’dür. Bu konumu ile nüfusu Türkiye ortalamasının üzerinde artan yoğun göç ve gecekondu sorunu ile karşı karşıya olan illerimizin başında gelmektedir. Her yıl yaklaşık 10000 aile İzmir’e göç etmektedir.Nüfus hareketleri son derece fazla olan İlimizde, hızlı kentleşme ve sanayileşme nedeniyle altyapı yetersizliği ortaya çıkmakta, sosyo-kültürel yapı değişmektedir. Sonuçta çevre her yönüyle bozulmakta ve sağlıksız bir hal almaktadır.




2.Planlama Yetersizliğinden Kaynaklanan Sorunlar




Çevre sorunlarının temel nedenlerinden biri planlama eksikliğinden kaynaklanan çarpık kentleşmedir. Ülke çapında “Ulusal Çevre Planının” bulunmaması, çevre düzeni planlarının her bölge için varolmayışı ve eldeki imar planlarının çok az uygulama olanağı bulması gibi sebeplerle kentimiz de bu plansızlıktan nasibini almış ve çarpık kentleşme ortaya çıkmıştır.Böylece yerleşimler verimli tarım topraklarına kaymış, Karşıyaka-Bostanlı ve Narlıdere bölgesindeki bütün narenciye, meyve bahçeleri ve bostanlar bugün çok katlı lüks betonlar ile dolmuştur. Kenti çevreleyen dik arazi gecekondu istilası altındadır. Ülkemizin sayılı tarım bölgelerinden biri olan Bornova ve Kemalpaşa Ovası bugün kentleşme, üniversite ve sanayi kuruluşlarının yayılması ile tarım yapılamaz haldedir.Kemalpaşa-Turgutlu yöresindeki kiraz ve şeftali bahçeleri bu uğurda elden çıkmıştır.Eğer acil önlemler alınmazsa kısa bir süre sonra Kemalpaşa örneğini, Menemen ve Torbalı örnekleri izleyecektir.


Bu nedenle 3194 sayılı İmar Kanunu’nda ve Çevre Bakanlığı’nın kuruluş ve


görevleri ile ilgili Kanun Hükmünde Kararnamede yer alan çevre düzeni planlarının ivedilikle gerçekleştirilmesi ve mevcut nazım imar planlarının çevre düzeni planlarına entegrasyonunun yapılması şarttır.Ancak hazırlanacak ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak yapılan çevre düzeni planları sayesinde konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım amaçlı kullanılabilecek alanlar ve arazi kullanılması sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilecektir.




3. Sanayileşme


İzmir, Türkiye’nin en önemli ticaret ve endüstri merkezlerinden biri olması nedeniyle,sanayiler İzmir kentinin en önemli çevre problemlerini oluşturmaktadır. Bir kısmı asırlık maziye sahip geleneksel işletmeler şeklinde olan bu tesisler, halen ilk günkü teknolojilerle etrafı kirleterek topluma çok pahalıya mal olan verimsiz üretimlerini sürdürmektedir. İzmir’deki eski endüstri kuruluşları arasında kuru üzüm ve tütün işletmeleri, zeytinyağı fabrikaları sayılabilir. Bütün bu tesisler kentin en yoğun yerleşim alanı içinde kalmış tesislerdir. İzmir’deki endüstri kuruluşları çoğunlukla iç körfez çevresinde yerleşmişlerdir. Büyük Kanal Projesinin geliştirilmesiyle birlikte atıksuyu olan tüm işletmelerden Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen kanalizasyon standartlarını sağlayacak şekilde ön arıtma tesisi kurmaları istenmiştir. Bugün 28 adet işletmenin ön arıtma tesisi mevcuttur. Ancak arıtma tesislerinin düzenli çalıştırılmaması ve kaçamak yollarla doğrudan deşarjlar körfez kirliliğinde önemli kirlilik kaynağını oluşturmaktadır.


İzmir yöresinde sanayi yerleşimi planlamak zor ve kısıtlayıcı faktörlerle karşı karşıya olmak demektir. Zira yörenin su varlığı kısıtlı, yoğun tarımsal üretkenliği ise bu kısıtlı su varlığına dayalıdır. İzmir’den kent dışına kaçan sanayi tesisleri bu kısıtlı su kaynağına talip olmakta ve en verimli alanların elden çıkmasına yol açmaktadır. Endüstri kuruluşları bugüne kadar zengin tarım alanlarına sahip, Bornova ve Kemalpaşa Ovalarına ulaşımın su ve elektrik temininin kolay olması gibi nedenlerle düzensiz bir şekilde yerleşmiştir. İzmir ve civarındaki yeni endüstriyel gelişim alanları ise Torbalı,Tire,Menemen ve Aliağa yöreleridir. Çevre problemlerinin çözümünde sanayiye yer seçimi en önemli konulardan biridir. Hiçbir altyapısı bulunmayan yerlerde sadece ulaşım kolaylığı, su teminin kolay olması gibi nedenlerle gelişigüzel kurulan sanayi tesislerinin zaman içinde çevre kirliliği problemleri yaratmaları kaçınılmazdır. Nitekim bu İzmir kenti için de böyle olmuştur. Başlangıçta verimli tarım arazilerinde, hiçbir önlem alınmadan gelişigüzel kurulan sanayi tesisleri, gerek atıksuları gerekse baca gazları ve katı atıkları vasıtasıyla çevreyi kirletmekte daha sonra birtakım yasal düzenlemelerle kirlenmeyi azaltıcı tedbirler aldırılmaya uğraşılmaktadır.










İzmir ili sınırları içerisinde bulunan metropol alanda faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının toplam sayısı ve arıtma tesisleri durumu aşağıda sunulmuştur:






• Toplam işletme sayısı: 3590


• Ön Arıtma Tesisi Kurmak Zorunda Olan İşletme Sayısı: 28


• Ön Arıtma Tesisi Mevcut İşletme Sayısı: 28


• Kuru Sistem Çalışan İşletme Sayısı: 2479


• Önlem Tesisi Mevcut İşletme Sayısı: 723


• Önlem Tesisi Proje Aşamasında Olan İşletme Sayısı: 162


• Önlem Tesisi Olmayan İşletme Sayısı: 66








2560/3009 sayılı Kanun ile 3030 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 4.9.1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne göre metropol alan içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin, İZSU Genel Müdürlüğü Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği hükümlerine göre kanal standartlarının sağlanıp sağlanmadığına ilişkin denetimi Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İZSU Genel Müdürlüğü ) tarafından yapılmaktadır.


Ancak; ilgili tesislerin cezai işlemleri ile kapatma kararlarının takibi İzmir Çevre Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.İlçelerde faaliyet gösteren işletmelerin Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde yer alan alıcı ortama deşarj standartlarının sağlanıp sağlanmadığına ilişkin denetimleri ise İzmir Çevre Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.


İlçelerde faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarının toplam sayısı ve arıtma tesisi durumu ise aşağıda sunulmuştur:






• Toplam İşletme Sayısı: 2573


• Arıtma Tesisi Kurması Gereken İşletme Sayısı: 159


• Arıtma Tesisi Mevcut İşletme Sayısı: 138


• Arıtma Tesisi Kurması İçin Tebligat Yapılan İşletme Sayısı: 21








Sanayi Bölgeleri veya Organize Sanayi Bölgelerinin yer seçiminin altyapısı hazır yerlerde planlı ve doğru bir şekilde yapılması gereklidir.Sanayi ve organize sanayi bölgeleri yer seçiminde Bakanlıklar arası koordinasyon sağlanmalı, özellikle DPT, Sanayi Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve Belediyeler mutlak surette Çevre Bakanlığı’nın ve İl düzeyinde de Mahalli Çevre Kurullarının görüşünü almalıdır. Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Bölgeleri ÇED Raporu hazırlanacak faaliyetler içine alınmalıdır.








4. Altyapı Sorunları:


Yüzyılların ihmali ile dev boyutlu hale gelen su, kanalizasyon, yağmur suyu drenajı, yol, ulaşım gibi altyapı eksikliği İzmir İli içinde çok büyük sorun teşkil etmektedir. Bu tür sorunların çözümünün hem çok zor,hem de çok pahalı olduğu açıktır. Ancak mutlaka ve hızlı şekilde çözümlenmeleri gerekliliği de ortada olan bir gerçektir.Çevre sorunlarının temel nedenlerinden birisi de altyapı eksikliğidir.


İzmir Metropol alanı içinde Büyük Kanal Projesi’nin çalışmalarının henüz tamamlanmamış olması sebebiyle halen İzmir kentinin evsel ve endüstriyel atık suları körfeze deşarj edilmekte,bu da körfezin hızla bozulmasına sebep olmaktadır.Yine pek çok ilçenin kanalizasyon ve arıtma şebekeleri olmadığı için atıklarını direkt olarak en yakın alıcı su ortamına vermekte ve böylece yüzeysel su kaynaklarını hızla kirletmektedirler.(Örneğin; K.Menderes, Nif Çayı vb.). İller Bankası tarafından kanalizasyon tatbikat projesi hazır olan ve yaşanan yoğun kirlilik nedeniyle acil çözüm bekleyen ilçelerde dahi (Çeşme, Foça, Seferihisar vb.) İller Bankası ödeneklerinin yeterli olmaması sebebiyle projelerin tamamlanması çok uzun süreler almaktadır.


Pek çok ilçenin avam projeleri hazır olmasına rağmen Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yatırım programına alınmadığı için beklemekte veya yatırım programına alınanlar ödenek yetersizliği nedeniyle yıllarca bitirilememektedir. Bu konuda Çevre Bakanlığı’nın DPT ve İller Bankası Genel Müdürlüğü ile koordinasyona geçmesi, öncelikli ilçelerin belirlenerek programa alınmasının sağlanması faydalı olacaktır. Ayrıca,İller Bankası Genel Müdürlüğü’nün finans sorununun çözümünde çevre fonundan destek sağlanması,yurt dışından kredi temin edilmesi, halkın maddi katılımının sağlanması yada altyapı işinin özelleştirilmesi altyapı sorunlarının çözümünü kolaylaştıracaktır.




ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:




Körfez kirliliğinin önlenebilmesi için ; Büyük Kanal Projesi'nin bir an önce tamamlanması amacıyla gerekli finans sağlanmalı.


Tüm ilçelerin alt yapı sistemlerinin ( kanalizasyon+arıtma) bir an önce tamamlanması amacıyla gerekli finansın sağlanmalı .(Öncelikle Seferihisar İlçesi'nin ve Çeşme İlçesi'nin arıtma tesislerine finans bulunmalı )


İlçelerde yapımı planlanan katı atık bertarafı tesislerin finans temininin sağlanmalı.


Havza Yönetim Planlarının oluşturulabilmesi için gerekli yasal düzenlemenin yapılması.Öncelikle Gediz Deltası'nda doğal kaynakların planlanması ,arazi ve kaynak kullanımlarından doğacak çelişkilerin önlenmesi ,arazi kullanım kullanım önceliklerinin belirlenmesi ,Havza Planlarına baz teşkil etmesi amacıyla Delta'ya yönelik master plan çalışmalarının ivedilikle yapılmalı.


Tarımsal nitelikli alanları koruyabilmek ve sağlıklı bir planlama yapabilmek amacıyla; İmar Kanunu'nda yapılacak değişikliklerle İmar planlarının onaylanmasından önce Belediyelerin ilgili kuruluşların görüşlerini almaya zorlanması , sit alanlarında olduğu gibi ağır yaptırımların uygulanmalı.


Öncelikle Ülke bazında,daha sonra bölge ve yerel bazda arazi kullanım ve Islah Planları'nın Bayındırlık Bakanlığı ile koordineli olarak yapılması sanayi tesislerinin düzensiz bir şekilde ve tarım arazilerinin üzerine yerleşiminin engellenmesi , denetimlerinin kolaylaştırılması açısından Organize Sanayi Bölgelerinin oluşturulması uygun yer seçimi yapılmış, alt yapısı tamamlanmış Bölgelerde sanayilerin toplanması , yeni kurulacak olanlara bu bölgelerde yer gösterilmesi çevre açısından bir çok problemin çözümünü kolaylaştıracaktır.Organize Sanayi Bölgeleri'nin mutlaka Çed Yönetmeliği kapsamına alınması gereklidir.


Çevre Fonu Genel Bütçeden çıkarılmalı , Çevre Vakıflarının Çalışmalarına yeni bir düzenleme ve yapılanma getirilerek ; İlin çevre sorunlarının çözümünde (arıtma+kanalizasyon +çöp bertarafı v.b) fondan destek sağlanmalı,Çevre Kanunu'na istinaden uygulanan cezaların belli bir yüzdesi, cezayı kesen yerel idarede kalmalı ; ancak Çevre sorunları ile ilgili harcamalarda kullanılması için kesin kurallar konulmalı ve denetlenmeli.








İZMİR İLİNİN ÇEVRE SORUNLARININ İNCELENMESİ:




1. Su kirliliği




KÖRFEZ KİRLİLİĞİ VE BÜYÜK KANAL PROJESİ




İzmir İlinin en önemli çevre problemi körfez kirliliğidir.İzmir kentinde hızlı nüfus artışı ve sanayinin gelişimi sonucunda kentte oluşan tüm atık suların ve yüzey drenaj sularının ulaştığı nihai alıcı ortam olan İzmir Körfezi 1960’larda başlayarak hızlı bir kirlenme süreci içine girmiş ve bugün Türkiye’nin en önemli kirlilik odaklarından biri haline gelmiştir.


İzmir Körfezi’ne yaklaşık 300 noktadan evsel ve endüstriyel atık deşarj edilmektedir.Bu atık sularla körfeze deşarj edilen kirlilik yükleri sabit olmayıp giderek artmakta ve dolayısıyla kirlenme bölgeleri sınırları sürekli olarak genişlemektedir.


Körfeze giren organik madde, askıda katı madde, azot, fosfor, ağır metal ve toksik maddelerin oluşturduğu kirlilik yüklerinin önümüzdeki 30 yıl içinde bugünkü değerlerin yaklaşık 3 katına çıkacağı tahmin edilmektedir.Bunun sonucunda, herhangi bir önlem alınmadığı taktirde, bugün yaşanan kirlenme seviyesinde çok daha kötü durumlarla karşılaşılacağı anlaşılmaktadır.


Körfez kirliliğini oluşturan diğer unsurlar yağmur suları, tarımsal arazi,drenaj suları ve körfeze boşalan akarsuların getirdiği kirleticilerden oluşmaktadır.İzmir Körfezine Sazlıca Deresi, Kavaklı Deresi, Bostanlı-Ilıca Dereleri, Tahtalı Deresi, Bornova Deresi, Manda Çayı, Arap Çayı, Melez Çayı, Poligon Deresi, Balçova Deresi, Laka Deresi, Kocasu Deresi gibi çeşitli büyüklükteki dereler ve Gediz Nehri dökülmektedir. Bu dereler ve Gediz Nehri havzaları içinde oluşan tüm kirliliği körfeze taşımaktadır. Özellikle Kemalpaşa Sanayi Bölgesi’nin ve Manisa İlinden gelen atık suları körfeze taşıyan Gediz Nehri önemli kirletici kollardan biridir.


Körfezin kurtulmasına ve nefes almasına olanak sağlayacak en büyük proje bilindiği gibi Büyük Kanal Projesi’dir. Bu proje 1982 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İller Bankası’nca Dünya Bankası’ndan sağlanan krediyle ortaklaşa başlatılmıştır. Büyük Kanal Projesi, kentte oluşan evsel ve endüstriyel tüm atık suların yaklaşık 65 km. uzunluğunda ana kollektörlere bağlanan 95 km uzunluğunda yan kollektör, yan kollektörlere bağlanan 430 km. uzunluğunda ara kollektörler ve ara kollektörlere bağlanan yaklaşık 2000 km. uzunluğundaki mevcut pis su şebekesi ile ana kollektör güzergahındaki 4 büyük ve 2 küçük pompa istasyonu yardımıyla Çiğli’de 2000 ha. alan üzerinde kurulan arıtma tesisinde toplanıp arıtılmasını kapsamaktadır.


Çiğli Bölgesinde inşa edilmiş olan ortalama 7 m³/sn kapasiteli atık su arıtma


tesisi devreye alınmış olup, şu anda ortalama 4-4.5 m³/sn atık su tesise gelmekte


ve arıtımı gerçekleştirilmektedir. Büyük Kanal Projesi kapsamı dışında kalan


bölgelerde bulunan sanayi tesislerine de 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden


gerekli önlemler alınması yönünde gerekli çalışmalar sürdürülmektedir.


Güzelbahçe bölgesi hariç İzmir’in tüm atık suları tamamlanmış ve halen inşa


faaliyetleri devam eden kollektörler ve pompa istasyonları vasıtasıyla toplanıp,


mevcut arıtma tesisinde arıtılması gerçekleştirilecektir.


İzmir İli atıksu arıtma tesisi tamamlanmış olup; İlimiz sınırları içerisinde pek


çok bölgede kanalizasyon tamamlanamadığı için dereler üzerine kurulan su alma


yapıları vasıtasıyla arıtma tesisine su aktarılmaya çalışıldığı,Bornova-Karşıyaka-Çiğli İlçeleri sınırları içerisinde bulunan derelerinin ıslah çalışmalarının devam ettiği, Melez üzerine kurulan su alma yapısıyla gelen atık suların merkezi arıtmaya iletildiği, Manda Deresi üzerine kurulan su alma yapısı ile Alsancak kollektörünün yakın zaman içerisinde tamamlanması planlanmakta olup, ilçelerdeki şebeke bağlantılarının tamamlanmasıyla atık su arıtma tesisi tam işlevine ulaşabilecektir.


İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca yapımı sürdürülen Büyük Kanal projesi


için kullanılan Dünya Bankası kredisi 31.12.1995 tarihinde sona ermiştir.Dünya bankasından yaklaşık 100 Milyon dolar kredi kullanılmış olup kredinin geri


ödemesi 1992 yılında başlamıştır. Borcun tamamı 2004 yılında sona erecektir.


Projenin bütünü 500 Milyon dolardır.




BÜYÜK KANAL PROJESİ KAPSAMINDA DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR:




-Gümrük pompa istasyonu, Güneybatı ve Alsancak kollektörlerinden toplanacak


olan atık suyu ana kuşaklama kanalına oradan da arıtma tesisine iletecektir.




-Bornova kollektörleri, Bornova, Çay, Siteler ve Bayraklı kollektörleri tamamlanmış olup, mevcut kanalizasyon şebekesinin entegrasyonu büyük ölçüde tamamlanmıştır.




-Arap Deresi bağlantısı, Atıksu kanalı gibi çalışmakta olan dere kollektöre bağlanmış olup, bu dere ile iç körfeze taşınan atıksuların önemli bir bölümü atık su arıtma tesisine aktarılmaktadır.




-Manda Deresi yatağına deşarj edilen atık sular bir kuşaklama kanalı ile toplanarak büyük kanala aktarılmasına yönelik imalatlara başlanmıştır.2001 yılı şubat ayına kadar tamamlanması planlanan Manda Deresi Kuşaklama kanalı sayesinde dere yatağının yaklaşık 2.7 km.lik kısmı yazın kuru kalacak ve bu dereden iç körfeze atık su girdisi önlenmiş olacaktır.




-Bornova kollektörleri için toplam 3 trilyon TL harcanmış olup, 700 milyar TL’lık daha yatırım yapılacaktır.




-Çiğli ve Egekent Bölgesinin atıksularını taşıyarak arıtma tesisine iletecek olan bu kollektörler yaklaşık 16 km uzunluğundadır. Köllektör hattının 2001 yılı ortalarında tamamlanması planlanmış olup, 2000 yılında tamamlanmış imalatlar için 1.5 Trilyon TL. olup, 2001 yılında 7 Trilyon TL’lik yatırım yapılacaktır.




-Şemikler kollektörü toplam 3.5 km uzunluğunda olup, tamamlanmıştır. Şemikler


kollektörü için 2000 yılında 1.5 Trilyon liralık yatırım yapılmıştır.Şemikler bölgesinin şebeke bağlantıları da tamamlanmış olup, atık suların arıtma tesisine iletimi yapılmaktadır.




-Alsancak kollektörü, Alsancak bölgesinin tüm atıksularını toplayarak Gümrük


Pompa istasyonuna iletecek olan yaklaşık 4 km uzunluğunda ve tamamı polietilen


boru olan Alsancak Kollektörünün sözleşmesi imzalanmış olup, Temmuz 2001 de


tamamlanması planlanmaktadır. Bu iş için 1.5 Trilyon TL.lık yatırım


yapılacaktır.




-Güneybatı kollektörleri, Narlıdere’den itibaren Gümrük Pompa İstasyonuna kadar


tüm sahil bandı boyunca körfeze deşarj edilmekte olan tüm atıksuları toplayarak


Gümrük Pompa İstasyonuna iletecek olan yaklaşık 17 km. uzunluğundaki Güneybatı


Kollektörlerinin tamamı polietilen boru olacaktır. İşin 2001 sonuna bitirilmesi


planlanmaktadır. Bu iş kapsamında 3 Trilyon TL lık yatırım yapılacaktır.




-Melez Çayı Deltası ve Manda Çayı Yatak Islahı; İzmir körfezine kelen kirlilik


yüklerinin yaklaşık ¼ lük kısmını taşıyan ve yaklaşık 8000 hektarlık alandan


gelen atıksular ile yaz aylarında bile 2.5-3 m3/sn lik debisiyle açık kanal


gibi çalışan Melez Deresi ile Manda Deresinin deniz ile birleştikleri ve dere


yatağı ile denizin iç içe geçtiği mansap kısımlarının ıslahı yapılmaktadır.


İşin tamamının Şubat 2001’ de tamamlanması planlanmaktadır. Bu güne kadar 1.8.


TrilyonTL harcanmış olup, 500 Milyar TL daha harcanacaktır.




-Melez kollektörü; 19.5 km uzunluğundaki Melez Kollektörü ile Melez Deresine


deşarj edilmekte olan tüm atıksular toplanarak Arıtma Tesisine iletilecektir.


Böylece hem Melezden körfeze atıksu deşarjı tamamen önlenecek, hem de büyük


oranda yerleşim alanlarından geçen Melez Deresi açık kanal işlevinden


kurtulacaktır. Melez Kollektörü İnşaatı 13.12.2000 tarihinde ihale edilmiş olup,


2001 sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. İşin tamamlanması için 3 Trilyon


TL lık yatırım yapılaması gerekmektedir.




-Bostanlı-Ilıca Deresi Kuşaklama Kanalı ile Karşıyaka Yalı Kollektörü Projelerinin hazırlanması: Körfezi kirletici iki önemli dere olan Bostanlı ve Ilıca Deresine gelen atıksuları toplayacak birer kuşaklama kanalı ile Karşıyaka Deresine yalıdan deşarj edilmekte olan ve Karşıyaka kollektörleri ile toplanamayan atıksuları toplayacak bir hattın projelendirilmesi işi başlamış olup, tamamlanması için 39 Milyar TL harcanacaktır. İşin 2001 yılında tamamlanması planlanmaktadır. Bostanlı ve Ilıca Kuşaklama kanalları için ayrı ödenek 2.5. Trilyon TL. Karşıyaka Yalı Kollektörünün ödeneği ise 1 Trilyon TL dir. 3 işin ihalesi de 22.12.2000 günü ayrı paketler halinde yapılacaktır.




-DDY nin geçişleri ise; Maltepe ve Peynircioğlu Dereleri üzerindeki köprü geçişleri ve her iki derenin köprü altında kalan kısımlarının ıslahı işi başlamış olup, 2001 yılında 750 Milyar TL harcanacaktır.




Büyük Kanal Projesinin bileşenlerinden olan Güzelbahçe Bölgesindeki kollektör, pompa istasyonları ve şebekelerle toplanan atıksular yaklaşık 60 km uzunluğundaki ana kuşaklama kollektörleri vasıtasıyla mevcut arıtma tesisine iletilmesi yerine, sadece bu bölgenin atıksularının arıtılacağı bir arıtma tesisi ve deniz deşarjı yapılması planlanmıştır. Güzelbahçe kanalizasyon projesi kapsamında bu bölgenin tüm şebeke ve kollektörlerin inşaat ihalesi gerçekleştirilmiş olup, 2001 yılı sonunda tamamlanacaktır. Buna paralel olarak da sözkonusu bölgeden şebeke ve kollektörlerle toplanan atıksuların arıtılacağı 100.000 eşdeğer nüfus ( 250 lt/sn ortalama debi) kapasiteli Atıksu Arıtma Tesisinin yapımı için ihale hazırlıklarının yapıldığı bildirilmiştir. Güzelbahçe kanalizasyon projesinde öngörülen Güzelbahçe bölgesi ve askeri tesislerinde atıksularını arıtacak olan arıtma tesisi Narlıdere İstihkam Viyadüğü’nün yanındaki yaklaşık 15 bin metrekare alana inşa edilecek olup, şebeke ve


kollektör çalışmalarına paralel olarak 2001 yılı sonunda tamamlanması planlanmaktadır.




İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi’nce proje bütünü içinde yer alan işlerden


tamamlanmış nitelikte olanlar aşağıda sunulmuştur:




-Pompa istasyonlarına ekipman alımı


-Çiğli Pompa İstasyonu


-Bayraklı-Karşıyaka Pompa İstasyonu arası tünel inşaatı


-Etüt- Proje Mühendislik İşler


-Çiğli Arıtma Tesisi


-Bornova Kollektörü


-Sanayi Kollektörü


-Karşıyaka Kollektörü


-Kurumsal İyileştirme Projesi


-Mali Varlıkların Denetlenmesi


-Bilgisayar İhalesi


-Çiğli Pompa İstasyonu-Arıtma Tesisi Enerji Temin Projesi İşi


-Karşıyaka Pompa istasyonu Enerji Temin Projesi İşi


-Ana Kuşaklama Kanalı 3.Kısım İnşaatı


-Ana Kuşaklama Kollektörü 4. Kısım İnşaatı


Proje bileşenlerinden devam eden çalışmalar aşağıda belirtilmektedir.


-Bayraklı pompa İstasyonu (Mekanik ve Elektrik Montaj İşleri Dahil)


-Gümrük Pompa İstasyonu (Mekanik ve Elektrik Montaj İşleri Dahil)


-Atıksu Arıtma Tesisi


-İzmir Büyük Kanal Projesi 4.Kısım Kuşaklama Kollektörünün TCDD’nin Basmane-Afyon Hattı Km.1+359’dan geçişinde köprü inşaatı


-Kutu Menfez İnşaat İşi


-İzmir Büyük Kanal Projesi 4.Kısım Kuşaklama Kollektörünün TCDD’nin Alsancak-Halkapınar Kuşak Hattı ile Alsancak-Aydın Hattının Km. 1+609’dan Geçişinde Köprü İnşaatı


-İzmir Büyük Kanal Projesi 800 mm’lik Şehitler Kollektörünün TCDD’nin Basmane-Afyon Hattının Km.2+480’de Halkapınar Gar Yollarının Altından Geçirilmesi İşi


-İller Bankasından Devralınan Kısım


-Etüt-Proje Mühendislik İşleri


-Kamulaştırma


-Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi


-Piyale ve Şehitler Kollektörü İnşaatı




İhale Edilecek İşler:




-Bayraklı-Karşıyaka Pompa İstasyonları Arasındaki Tünelin İç Kaplaması


-Bayraklı Pompa İstasyonuna Enerji Nakil Hatlarının Projelendirilmesi ve İnşaatı


-Basınçlı Hat İnşaatı İşi


-Dere Bağlantıları




Ayrıca Narlıdere istihkam ve Güzelbahçe bölgelerinden gelen evsel atıksuların


arıtılması için 100.000 EN (Eşdeğer Nüfus) kapasiteli betonarme arıtma tesisinin


yapımı planlanmaktadır






ALT YAPI KONUSUNDA ACİL ÇÖZÜM BEKLEYEN İLÇELER




Denizlerimizin ve Nehirlerimizin kirlenmesinin önlenmesi amacıyla öncelikle turistik bölgelerde bulunan alt yapı tesislerinin tamamlanması gerekmektedir. İl sınırları içerisinde bulunan sanayi tesislerinin hemen hemen tamamında arıtma tesisi tamamlanmış durumdadır.




Çevre Müdürlüğü çalışmaları İzmir İli sınırları içerisinde; 2872 sayılı ÇevreKanunu ve İlgili Yönetmelikler ile Bakanlık Genelgeleri doğrultusunda sürdürülmektedir.İl sınırları içerisinde 28 İlçe bulunmaktadır. Bu ilçeler sınırları içerisinde bulunan tüm sanayi tesisleri, turistik tesisler ve sitelerden Çevre Bakanlığı’nın talimatları doğrultusunda arıtma tesislerini kurmalarını istenmektedir. Arıtma tesisi olan işletmelerin periyodik denetimleri yapılmakta, gerekli standartları sağlayanlara deşarj izin belgesi verilmektedir.














ALİAĞA


Aliağa Merkezde kanalizasyon şebekesi inşaatı İller Bankası tarafından sürdürülmekte olup, 2000 yılı itibarı ile %70’nin tamamlandığı, 2002 yılı itibarı ile %95’nin tamamlanacağı planlanmaktadır. Arıtma tesisi yapımı için kamulaştırma yapıldığı, ancak projesi ile ilgili bir çalışmanın olmadığı bilinmektedir.




BAYINDIR


İlçenin merkezinde kanalizasyon bulunmakta olup, arıtma tesisi bulunmaması nedeniyle toplanan sular 3 ayrı noktadan deşarj edilmektedir.


İlçeye bağlı Çırpı ve Canlı Belediyelerinin kanalizasyon sistemi bulunmakta olup


arıtma tesisi bulunmamaktadır.İlçeye bağlı sadece Turan Köyünde kanalizasyon bulunmakta olup;bunun dışındaki köylerde ise fosseptik bulunmaktadır.




BERGAMA


İlçenin merkezinde kanalizasyon şebekesi mevcut olup, arıtma tesisi bulunmamaktadır.Arıtma tesisi projesi İller Bankası tarafından hazırlanmıştır.




BEYDAĞ


İlçe merkezinde kanalizasyon sistemi bulunmakta olup, arıtma tesisi yoktur.




ÇEŞME


Proje Başlama Tarihi:1986


Proje Yürütücüsü :İller Bankası


Proje Kapsamı:Çeşme ilçesinin tamamı. Ana Toplayıcı,Şebeke,Taşıyıcı Hatlar,Terfi


Merkezleri,Deniz Deşarjı


İhale Kapsamı:Ana Toplayıcı, 16 adet Terfi Merkezi, Deniz Deşarjı


İşin Maliyeti:Projenin tamamlanabilmesi için yaklaşık 3 trilyon lira (1996 birim


fiyatları) (37.500.000 USA Doları) gerekmektedir.


Projenin kapsamının tamamlanması İller Bankası ödenek sorunları nedeniyle


sınırlı kalmaktadır.


Turizm Bakanlığı, Atak Projesi kapsamında Çeşme, Alaçatı ve Çevresi Fizibilite


Etüdü’nü Eylül 1997’de tamamlamıştır. Bu çalışmada ilçenin içme suyu sisteminin ve su kaynaklarının iyileştirilmesi ve kanalizasyon sistemi birlikte ele alınmıştır. Proje iki aşamalıdır.


1.Etap


Çeşme ve Alaçatı kanalizasyon sistemleri birleştirilerek Alaçatı’nın güneyinde yer alan deniz deşarjından ön arıtma yapılarak deşarj edilecektir. Çiftlikköy, Dalyan mevkiileri proje kapsamı dışındadır.


Toplam yatırım: 17.77 milyon dolar


Turizm Bakanlığı Hibesi: 4.901 milyon dolar


Çeşme- Alaçatı Belediyeleri: 12.865 milyon dolar




Çeşme ve Alaçatı Belediyeleri ÇALBİR adı altında Belediyeler Birliği kurmuşlardır. Projede Belediyeler için belirtilen finansın bu birlik tarafından sağlanması düşünülmektedir.Bunun için Dünya Bankası’ndan 13 milyon dolar kredi alınmıştır. Çeşme İlçesinin büyük bir kısmını kapsayan Ilıca-Alaçatı kanalizasyon+derin deniz deşarjı ana kollektör hattı tamamlanmış olup, test çalışmaları sürdürülmektedir.




6 Ekim tarihinde Belediye meclisinde yapılan toplantıda “Atıksu Yönetmeliği”


çıkarıldıktan sonra abonelerin kanalizasyona bağlantılarının yapılacak ayrıca


kollektöre yakın yerlerinde bağlantıları yapılacaktır.




2.Etap


Arıtma tesisinin geliştirilmesi ve ödenek temini durumunda diğer bölgelerinde kanalizasyon sistemine dahil edilmesi bu dönemde gündeme alınmıştır


Toplam Proje Yatırımı: 103.14 milyon dolar




Çeşme Merkez kanalizasyon+derin deniz deşarjı hattında çalışmalar sürdürülmektedir. Bu hattın 1 yıl içerisinde bitirilmesi planlanmaktadır.




İller Bankası’nın ihalesini yaptığı ana toplayıcı hat ve terfi merkezleri projesi kapsamında kollektör ve şebekeler tamamlanmış olup, kollektöre şebeke bağlantıları yapılmıştır. TM2 terfi merkezinde bulunan pompalar hazırlanmış olup, elektrik bağlantısı 1 ay içinde yapılarak İller Bankası tarafından montaj işlemine geçilecektir.




DİKİLİ


İlçenin merkezinde kanalizasyon ve derin deniz deşarjı mevcuttur.İlçeye bağlı Çandarlı Beldesi merkezinde İller Bankası tarafından yürütülen kanalizasyon şebekesi çalışmalarının 2000 yılı itibarı ile %15’nin tamamlandığı, 2002 yılı itibarı ile 80’ninin tamamlanacağı planlanmaktadır. Arıtma tesisi yeri ile ilgili kamulaştırmanın bittiği arıtma tesisi projesi için İller Bankasına müracaat edilecektir.




FOÇA


Foça Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Projesi:


Foça İlçesi Foça ve Yenifoça olmak üzere iki ayrı projede ele alınmaktadır.


Proje Başlama Tarihi:24.11.1994


Proje Yürütücüsü:İller Bankası


Proje Kapsamı:Toplayıcı,Kollektör,Şebeke,Muayene ve Parsel Bağlantı Hatları,


Terfi Hatları, Terfi Merkezleri


İşin Durumu: İhalesi,Yer teslimi yapıldı, terfi merkezleri ile kanalizasyon ve


arıtma tesisi inşaatı devam etmektedir.


İşin Maliyeti:340.000.000.000.TL (1995 birim fiyat)


Arıtma Tesisi Maliyeti:250.000.000.000 TL (1995 birim fiyat)




Eski Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi’dir ve özellikle yerleşim merkezi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı’ dır. Bu nedenle,münferit arıtma tesisleri yerine ortak arıtma tesisinin kurulması Bakanlığımız Genelgesi’nin projeye katkı payı olarak kullanılması, arıtma tesisine öncelik tanınarak baştan arıtma tesisinin yapılması Bakanlıkça ve Valilikçe uygun görülmüş olup, yapım çalışması devam eden arıtma tesisinin tamamlanarak 2001 yılında devreye alınması planlanmaktadır.




b) Yeni Foça Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Projesi


İller Bankası tarafından 1993 tarihinde hazırlanmış bir proje olmasına rağmen nüfus değişikliği nedeniyle uygulanabilirliği tamamen yok olmuş olup, çalışmalar proje hazırlatılması aşamasındadır.




KARABURUN


İlçede altyapı sistemi bulunmamaktadır




KEMALPAŞA


İlçe Merkezinde Kanalizasyon bulunmamakta olup; Ulucak,Armutlu, Ören, Bağyurdu,


Yukarı Kızılca Beldelerinde kanalizasyon sistemi mevcut olup arıtma tesisi olmaması nedeniyle atıksular Nif Çayına deşarj edilmektedir.Sadece Halilbeyli Köyüne ait atıksu arıtma tesisi mevcuttur.




KINIK


İlçede kanalizasyon sistemi bulunmakta olup arıtma tesisi olmaması nedeniyle


atıksular Bakırçay’a Deşarj edilmektedir.




KİRAZ


İlçenin kanalizasyon sistemi ve kentsel atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır ancak


arıtma tesisi henüz devreye alınmamıştır.




MENDERES


Menderes ilçesinde içerisine alan Tahtalı Baraj Havzasında İller Bankası 3.Bölge Müdürlüğü ve Köy Hizmetleri 16. Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülen alt yapı çalışmaları kapsamında, Köy Hizmetleri 16. Bölge Müdürlüğü tarafından 2000-2001 yılı programı içinde yer alan 11 köy ve 3 mahallenin alt yapı çalışmaları ile birlikte 4 terfi hattı, 2 arıtma tesisi ve 2 foseptik bulunmakta ve çalışmalar devam etmektedir. İller Bankası 3. Bölge Müdürlüğü tarafından Menderes İlçesi altyapı çalışmalarının %30’u tamamlanmış olup geri kalan bölümü için ek sözleşmenin onaylanması beklenmektedir.




Özdere Belediyesi kanalizasyon çalışmaları İller Bankası tarafından yürütülmekte


olup,proje ihalesi 1999 yılı rakamlarıyla arıtma tesisi hariç 4 trilyon liradır. Kanalizasyon çalışmaları yerleşimin ve kirlilik yükünün yoğun olması sebebiyle


Orta Mahalleden itibaren yapılmaya başlanmış olup çalışmalar devam etmektedir.


Çalışmalar devam etmektedir.




Gümüldür Beldesi kanalizasyon projesi ihalesi ise İller Bankası tarafından 29.09.2000 tarihinde yapılmıştır. Belde bazında kanalizasyon sistemi ve arıtma sistemi bulunmamakla birlikte Gümüldür pansiyonlar bölgesindeki işletme ve konutları içine alacak ve münferit arıtma tesisi ile sonuçlanacak kanalizasyon sistemi çalışmaları devam etmektedir.








MENEMEN


İlçede kanalizasyon sistemi bulunmakta olup arıtma tesisi yoktur.




SEFERİHİSAR


Seferihisar Kanalizasyon Projesi:


Proje iki etapta ele alınmaktadır.




I.ETAP PROJE:




Proje Başlama Tarihi: 1991




Proje Yürütücüsü:İller Bankası




Proje Kapsamı: Seferihisar-Akarca-Sığacık mevkiilerini içermektedir. Toplayıcı Kollektör, Parsel Bağlantı Hatları, Muayene ve Parsel Bacaları, Terfi Hatları,Terfi Merkezlerini kapsamaktadır.




İşin Durumu:Proje tamamlanmış, İhale edilen inşaat kapsamında sadece ana toplayıcılar yapılarak iş tasfiye edilmiş olup; daha sonra ara toplayıcılar,şebeke, terfi merkezleri ve muayene bacalarını kapsayan iş tekrar ihale edilerek 29.9.1998 tarihinde yer teslimi yapılmıştır.




II.ETAP PROJE:




Proje Başlama Tarihi: 1995




Proje Yürütücüsü: İller Bankası




Proje Kapsamı: Ürkmez - Payamlı - Doğanbey Kıyı şeridini içermektedir. Şebeke,


Pissu Toplayıcı Hatları, Şebeke ve Toplayıcı Muayene Bacaları, Parsel Bacaları,


Parsel bağlantıları, Terfi Hatları, Basınçlı Terfi Hattı ve 6 adet Terfi Merkezlerini kapsamaktadır.




İşin Durumu:% 65’i tamamlanmıştır.




İşin Maliyeti:Projenin tamamlanabilmesi için 1 trilyon liraya (1996 birim


fiyatları) ihtiyaç duyulmaktadır.




Her iki aşama için kanalizasyon tatbikat projelerinde, arıtma tesisi yerleri ayrılmış, ancak kamulaştırma işlemleri yapılmamış olup; proje ve inşaat yapımı ile ilgili herhangi bir ihale sözkonusu değildir.




SELÇUK


İlçenin merkezini kapsayan kanalizasyon sistemi mevcut olup, kanalizasyon İller Bankası tarafından yapılan arıtma tesisine bağlıdır. Arıtma tesisi çalışmaktadır


ve deşarj izni bulunmaktadır.




ÖDEMİŞ


İlçenin Kanalizasyon sistemi mevcut olup, arıtma tesisi ile nihayetlenmemektedir. Atıksular Küçük Menderes Nehrine deşarj edilmektedir.




İlçeye ait Belediyelerin tümünde kanalizasyon sistemi bunmakta olup,köylerinden sadece İlk Kurşun Köyünün arıtma tesisi bulunmakta olup ekonomik nedenlerden dolayı çalıştırılamamaktadır.




TİRE


İlçenin kanalizasyon sistemi tamam olup, arıtma tesisi olmaması nedeniyle


atıksular Küçük Menderes Nehrine Deşarj edilmektedir.




TORBALI


İlçede kısmi kanalizasyon sistemi bulunmaktadır, arıtma tesisi olmaması nedeniyle atıksular Küçük Menderes Nehrine Deşarj edilmektedir.




URLA


Urla Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Projesi:


İlçede Kanalizasyonun ilk uygulaması İller Bankası’nın yaptığı ihale ile 1980 yılında başlamıştır. Proje iki etap halinde planlanmıştır.




I.ETAP


Proje Başlama Tarihi: 21.8.1998


Proje Kapsamı: Urla merkez, İskele ve Zeytinalan şebeke inşaatı


İşin Durumu: % 70’i tamamlanmış olup, 2000 yılı Nisan ayında devreye alınması


planlanmaktadır. TM4 (Zeytinalanı) TM6 (Kalabak) terfi merkezleri ve ön arıtma


tesisinin inşaatı tamamlanmıştır. Ana kollektör yapılmıştır. Ön Arıtma ve Derin


Deniz Deşarjı kısmı (İskele kum denizinden Karantina adası açığına kadar olan 2


km.lik hat) İller Bankası tarafından ihale edilmiş, havuzların inşaatı tamamlanmış, deşarj hattının 1400 m’si. döşenmiştir.


I.Etap projenin 2002 yılında tamamlanması planlanmaktadır.




II.ETAP


Proje Kapsamı: Çeşmealtı bölgesi ana kollektör ve şebeke inşaatı


II:Etap projenin 2004 yılında tamamlanması planlanmaktadır.






2.Hava kirliliği




İZMİR İLİNDE HAVA KİRLİLİĞİ AÇISINDAN GENEL DURUM




Hava kirliliği ölçümleri İlde, Sağlık Müdürlüğü’ne ait yarı otomatik cihazlarla İlin meteorolojik durumu nedeniyle genellikle Kasım – Mart ayları arasında 3 istasyonda (Buca, Karşıyaka, Gürçeşme) yapılmakta ve sonuçlar günlük olarak takip edilmektedir. İl ortalama günlük ölçüm değerleri Hava Kalitesi’nin Korunması yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerlerin altında kalmaktadır. Mevcut ölçüm ağına ilave olarak Büyükşehir Belediyesi tarafından 4 adet (Alsancak, Konak, Karşıyaka, Bornova) sabit tip tam otomatik ölçüm istasyonu kurulmuştur. Bu istasyonlarda tespit edilen ölçüm değerleri anında bilgisayara aktarılarak değerlendirilmektedir. Ancak bu otomatik ölçüm istasyonlarının sayısının arttırılmasında yarar görülmektedir.


Çevre Müdürlüğü ve diğer ilgili kuruluşların itinalı ve koordineli çalışmaları


sonucunda 1993-2001 yılları arasında SO2 ve PM ölçümleri değerlerinde yıllara göre büyük bir düşüş olduğu görülmektedir.


Ayrıca, Bergama ve Ödemiş İlçeleri’nde de kış sezonunda hava kirliliği ölçüm


çalışmaları başlatılmıştır.






HAVA KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AÇISINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR




2001-2002 Yılı Kış Sezonunda Kullanılacak Yakıtların Özellikleri:




İlde hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla bu kış sezonu boyunca il sınırları içerisinde yer alan tüm katı yakıtlı kaloriferli binalarda, sobalarda ve sanayi tesislerinde Çevre Bakanlığı’nın 1040-3401 sayılı 24.5.1993 tarihli Genelgesine uyan ithal kömürlerin ve elenmiş halde satışa sunulan en az 4000 kcal/kg alt ısıl değere sahip, en çok %0.9 yanıcı kükürt oranında olan yerli kömürlerin kullanılması, tüm kömürlerin torbalanarak satılması sağlanmalıdır.


Sanayi sektöründen gelen ve toplam kirlilik içinde yaklaşık % 25-30 civarında payı bulunan sanayi kirliliğinin azaltılması için konut ve sanayide mevcut sıvı yakıtlı kazanlarda kükürt oranı düşük (% 1.5) olan 4 no’lu fuel-oil veya başka bir deyişle özel kalorifer yakıtı kullanılmasına, desülfürizasyon tesisini kurmadan 6 nolu fuel-oıl kullanan tesislere yasal işlem uygulanmasına karar verilmiştir.




Kömür Uygunluk Belgeleri:




Belirtilen yakıt özellikleri doğrultusunda İzmir ili sınırları içinde kömür satışı


yapmak isteyen firmaların Çevre İl Müdürlüğü’nden Satış İzin Belgesi ve Uygunluk


Belgesi alması zorunlu kılınmıştır. Çevre İl Müdürlüğü, D.E.Ü. Maden Müh.


Bölümü, Büyükşehir Belediye Başkanlığı, MTA Ege Bölge Müdürlüğü elemanlarından oluşan heyet tarafından Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenen yakıt özellikleri doğrultusunda,İl sınırları içinde kömür satışı yapmak isteyen


Firmalar denetlenmektedir.




.


Yakıtlarla İlgili Yapılan Denetimler:




Metropol alan içerisinde bulunan depoların ve kaloriferli binaların denetimleri,


Çevre İl Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi ve Sağlık İl Müdürlüğü tarafından


yapılmaktadır. İlçelerde söz konusu denetimler Kaymakamlıklar tarafından


yürütülmektedir. Şehir girişlerinde kömür taşıyan araçların denetimi Büyükşehir


Belediyesi ve Sağlık İl Müdürlüğü elemanları tarafından yapılmaktadır.






3.Atıklar




İZMİR İLİNİN ATIK KİRLİLİĞİ AÇISINDAN GENEL DURUMU




Son yıllarda hızlı nüfus artışına paralel olarak, şehirlerin büyümesi ve teknolojinin gelişmesi neticesi katı atık yoğunluğu ve kişi başına düşen katı atık miktarı gün geçtikçe artmaktadır. İzmir şehrinde atıkların toplanması ve bertaraf tesisine taşınması, ilgili belediyesi tarafından, bertarafı ise Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilmektedir. Metropol alanı içerisindeki ilçe Belediyeleri tarafından toplanan katı atıkların büyük bir kısmı İzmir’e 25 Km. mesafede bulunan Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’nda, diğer bölümü de Uzundere Kompost Tesisi’nde bertaraf edilmektedir. Atıkların taşınması sırasında biri Büyükşehir Belediyesine (Halkapınar) biri Konak Belediyesine(Gediz) diğeri Karşıyaka Belediyesine(Örnekköy) ait 3 adet transfer istasyonu kullanılmaktadır.




İzmir’de oluşan Katı Atıkların Miktarı ve Bileşimi:




Metropol Alanda yer alan İlçe Belediyelerine ait günlük toplam 2000 ton evsel


çöpün 400 ton’u Uzundere Mevkii’nde kurulu bulunan kompost tesisine gönderilmektedir. Geri kalan 1600 ton evsel çöp Harmandalı Mevkii’nde bulunan


düzenli depolama alanında depolanmaktadır.


8.4.1992 tarihinden, 2000 yılı sonuna kadar alana yaklaşık:




-3483197 ton evsel atık


-510.296 ton sanayi atığı


-32842 ton imha


-12344 ton enfekte hastane atığı depolanmıştır.




Harmandalı Düzenli Atık Depolama Tesisi evsel atık depolama bölgesinden kaynaklanan deponi gazının yakılarak elektrik enerjisine dönüştürülmesi amacıyla 5.6.1996 tarihinde Gaz Yakma Tesisi devreye alınmıştır. Alanda mevcut gaz toplama bacalarından verimli olan 18 bacadan toplanan gaz yakma tesisine verilmektedir. 1250 m/saat’lik gaz yakma kapasitesine sahip tesiste, deponi gazları 1000 °C’ de yakılarak, çevreye olan olumsuz etkileri önlenmektedir.


Vadi şeklinde olan katı atık depolama alanının en derin bölgesi ortalama 25 m. olup toplanan deponi gazının içerisinde %40-60 oranında metan gazı mevcuttur. İlçelerde bulunan sanayi ve hastane atıkları da Harmandalı Düzenli Katı Atık Depolama Sahasında depolanmaktadır. Sadece Foça ilçesinde düzenli çöp depolama alanı bulunmaktadır.




İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden alınan bilgiler doğrultusunda, senelik ortalama


katı atık miktarı 2336 ton/gün olarak belirlenmiştir.


İzmir Katı Atık Yönetimi Projesi kapsamında İzmir’in katı atığının nicelik ve nitelik bakımından incelemesi müşavir ve kontrolör firmanın yürütmüş olduğu saha çalışmaları ile yaz ve sonbahar döneminde gerçekleştirilmiştir. Sonbahar saha çalışmaları sırasında elde edilen neticelerde Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’nın, Uzundere Kompost Tesisi’nin, Halkapınar Transfer İstasyonu’nun kabul


etmiş olduğu katı atık miktarları saptanmış olup; İzmir metropol alanı içerisinde toplanan katı atıkların % 71’inin Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’na verildiği; % 9’unun Halkapınar Transfer İstasyonu’na aktarıldığı; geriye kalan % 20 ‘lık kısmının ise Uzundere Kompost Tesisi’nde değerlendirildiği ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’na iletilen katı atıkların % 86.4’ünü evsel, % 13.4’ünü endüstriyel ve % 0.2’sini enfekte nitelikli atıkların oluşturduğu anlaşılmaktadır.


Saha çalışmaları kapsamında, farklı sosyo-kültürel yapıdaki semtlerde, sanayi ve


ticari faaliyetlerin yoğun olduğu bölgelerde meydana gelen katı atıklar için de elek ve laboratuvar analizleri gerçekleştirilmiştir. İzmir geneli bu bağlamda beş gruba ayrılmış ve neticelerin aritmetik ortalaması alınmıştır. Farklı sosyo-kültürel yapıdaki semtlerde toplanan katı atıklar için gelir seviyesi arttıkça kağıt, cam, şişe, teneke-metal, plastik vb. ambalaj atığı oranlarının da arttığı; buna mukabil gelir seviyesi düştükçe bu oranların tersine döndüğü, organik madde ve diğer atık madde oranlarının arttığı gözlenmektedir.Organik madde olarak ifade edilen grup içinden alınan numuneler Üniversitelaboratuvarına götürülerek, organik madde muhtevası, su muhtevası ve kalorifikdeğerlerinin bulunması sağlanmıştır. Farklı sosyo-kültürel yapıdaki semtlerde,


sanayi ve ticari faaliyetlerin yoğun olduğu bölgelerde meydana gelen katı atıkların ortalama kalorifik değerlerinin; gelir seviyesi yükseldikçe yükseldiği görülmektedir.




Katı Atıkların Bertaraf Edilmesi:




İzmir metropol alanı içerisinde toplanan katı atıkların % 71’i Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’na verilmekte; % 9’u Halkapınar Tranfer İstasyonu’na aktarılmakta; geriye kalan % 20 ‘lık kısmı ise Uzundere Kompost Tesisi’nde değerlendirilmektedir. Diğer taraftan Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’na iletilen katı atıkların % 86.4’ünü evsel , % 13.4’ünü endüstriyel ve % 0.2’sini enfekte nitelikli atıklar oluşturmaktadır.İlçelerde bulunan sanayi ve hastane atıkları Harmandalı Düzenli Katı Atık Depolama Sahasında depolanmaktadır. İlin kuzey aksında yer alan Foça İlçesinde düzenli katı atık depolama sahası bulunmaktadır.




Atıkların Toplanması ve Taşınımı:




İzmir şehrinde atıkların toplanması ve bertaraf tesisine taşınması, ilgili belediyesi tarafından, bertarafı ise Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilmektedir. Atıkların taşınması sırasında biri Büyükşehir Belediyesine, diğerleri İlçe Belediyelerine ait olan 3 adet transfer istasyonu kullanılarak katı atıkların Harmandalı Düzenli Depolama Sahasına gönderilmesi sağlanmaktadır. Bunun yanısıra Buca ve Bornova’da yeni transfer istasyonları planlanmakta olup, ÇED Ön Araştırma Raporu çalışmaları devam etmektedir.








Atık Depolama Sahaları ve Aktarma İstasyonları:




İzmir şehrinin katı atıklarının çevreye zarar vermeden ve en uygun teknoloji ile


toplanarak değerlendirilmesi ve uzaklaştırılması yöntemlerinin saptanması amacıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Boğaziçi Üniversitesi arasında bir protokol yapılmış ve 14.5.1987 yılında çalışmalara başlanılmıştır.Bu çalışmalar sonucunda şehirde üretilen katı atık oranının 2000-2100 ton/gün arasında değiştiği ve spesifik atık oranının 1-1.1 kg/kişi-gün arasında olduğu saptanmıştır. Yapılan protokol gereği ortaya çıkan sonuçlar değerlendirilmiş ve toplanan çöplerin su içeriğinin çok yüksek (% 80’e varan oranlarda) ve kalorifik değerinin çok düşük olduğu tespit edilmiş; bu nedenle katı atık bertarafı amacıyla “düzenli atık deponi alanı” yapılmasına karar verilmiştir.


İzmir Büyükşehir Belediyesi mücavir alanı içerisinde; ulaşım kolaylığı, toprak,


topografik, iklimsel, hidrolojik, jeolojik, hidrojeolojik özellikler, arazi büyüklügü, yerel ve çevresel koşullar ile deponi alanına yönelik diğer ihtiyaçlar gözetilerek uygun bir alan arayışına gidilmiş; Harmandalı Köyü civarındaki bölge en uygun alan olarak tespit edilmiştir.Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı, yürürlükteki mevzuatın Belediyelere verdiği yükümlülükler çerçevesinde, İzmir metropol alanı içerisinde oluşan atıkların bertarafı amacıyla kullanılan 6 adet düzensiz çöp depolama alanının


kapatılmasıyla, Büyükşehir Belediyesi tarafından 8.4.1992 tarihinde hizmete açılmıştır. Alan, Harmandalı Köyü’nün 2,5 Km. doğusunda, şehir merkezine 25 Km.


mesafede bulunmaktadır. 900.000 m2’lik bir yüzölçümüne sahip deponi alanında şehrin evsel, endüstriyel ve hastane atıkları kendilerine ayrılmış özel bölgelerde ayrı ayrı bertaraf edilmektedir. Deponi Alanı 15 yıl boyunca İzmir’in ihtiyacını karşılamak üzere planlanmış olmakla birlikte; mevcut kapasite, gerekli önlemlerin alınmaması halinde 2003-2004 yıllarına kadar yeterli olabilecektir. Sözkonusu alanın seçiminde yeraltı su kaynagı bölgesinde bulunmaması, arazinin jeolojik açıdan geçirimsizliği yüksek killi malzeme ile kaplı olması (Hacettepe Üniversitesi’ne yaptırılan jeolojik etüd raporuna göre hidrolik geçirimlilik katsayısı 10(-8)-10(-10) m/sn), hakim rüzgar yönünün Harmandalı Köyü’ne ve şehre zarar vermeyecek kuzey-kuzeybatı doğrultusunda olması etkili olmuştur.


Tesisin etrafı çitle çevrilmiş olup; içerisinde 2 katlı idari bina, araç bakım atölyesi, depolama alanına gelen tüm atık miktarının belirlenebilmesi için kantar ve kantar binası bulunmaktadır. Ayrıca tesis içerisinde araçların hareket kabiliyetinin sağlanması açısından stabilize yollar inşa edilmiştir. Arazinin doğal yapısı itibariyle hidrolik geçirimsizlik katsayısının yeterli olması nedeniyle sızdırmazlığın sağlanması için ilave herhangi bir önlem alınmamıştır.


Tesis 1992 birim fiyatları ile 13.568.385.545 TL’sına mal olmuştur.


Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’na halen ortalama olarak 1600 ton/gün evsel, 4,5 ton/gün enfekte ve 150 ton/gün endüstriyel atık girişi olmaktadır.Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’na gelen endüstriyel atıklar, deponi alanında ayrılmış olan özel kısımda depolanmaktadır. Asbest atıkları, plastik torbalarla gömülmekte, pil atıkları teneke kaplarda betonlanarak depolanmaktadır.Radyoaktif atıklar kesinlikle deponi alanına alınmamaktadır.


Hastane ve klinik atıkları Tıbbi Atıkların Kontrolu Yönetmeliği esasları doğrultusunda hastanelerde ayrı olarak renkli poşetlerde biriktirilerek,Harmandalı’na iletilmekte; deponi alanında ayrılmış olan özel alanlarda depolanmaktadır. Bu atıklar derinliği 2-5 m. arasında olan zemini geçirimsizleştirilmiş; üzeri önce 30 cm. sönmemiş kireç, daha sonra toprak ile örtülmekte; depolama işlemi biten alanlar işaretli levhalarla belirlenmektedir.Evsel atıksu arıtma tesislerinden kaynaklanan çamurlar katı atıklarla karıştırılarak depolanmaktadır. Endüstriyel arıtma çamurları ise tehlikeli atıkların bertaraf edildiği kısımda depolanmaktadır.


İzmir’in çöp karakteristiğine bakıldığında organik madde içeriğinin çok yüksek olduğu, özellikle yaz aylarında bu değerin % 60-70’lere çıktığı görülmektedir. Harmandalı Düzenli Atık Depolama Tesisi evsel atık depolama bölgesinden


kaynaklanan deponi gazının yakılarak elektrik enerjisine dönüştürülmesi amacıyla


5.6.1996 tarihinde Gaz Yakma Tesisi devreye alınmıştır. Alanda mevcut gaz toplama bacalarından verimli olan 18 bacadan toplanan gaz yakma tesisine verilmektedir. 1250 m/saat’lik gaz yakma kapasitesine sahip tesiste, deponi gazları 1000 C’de yakılarak, çevreye olan olumsuz etkileri önlenmektedir.


Vadi şeklinde olan katı atık depolama alanının en derin bölgesi ortalama 25 m.olup toplanan deponi gazının içerisinde %40-60 oranında metan gazı mevcuttur.İzmir İli’nde Depolama Tesisi’ne uzak semtlerin atıklarının taşınmasında kolaylık sağlanabilmesi için transfer istasyonlarına ihtiyaç duyulmaktadır.Bu nedenle halen şehirde 3 adet transfer istasyonu bulunmaktadır. Bu istasyonlardan biri olan Halkapınar transfer istasyonu İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilmekte olup; Eylül 1994 tarihinde yeni düzenlemeler yapılarak hizmete açılmıştır. Halkapınar Transfer İstasyonuna, şehir merkezinden küçük araçlarla toplanarak gelen katı atıklar, 30 ton/adet kapasiteli 6 adet tıra nakledilmekte ve Harmandalı Düzenli Depolama Sahası’na gönderilmektedir. Buca ve Bornova ilçeleri için yeni transfer istasyonları planlanmakta olup ÇED Ön Araştırma çalışmaları devam etmektedir.




Atıkların Değerlendirilmesi:


Uzundere Kompost Tesisi’ne gelen katı atıklar kompostlama ünitesine alınmadan


önce mekanik yöntemle ön ayrımdan geçmekte ve geri kazanılabilir atıklar ayrılmaktadır. Bu ayıklama esnasında ayrılan geri kazanılabilir malzemeler preslenerek satışa sunulmakta, organik maddeler ise kompostlama ünitesinde işlenmektedir. Kompostlanamayacak maddeler ise bölgedeki mevcut depo sahasına


gönderilmektedir.


Tesisin etrafı çitle çevrili olup; içerisinde işletme ve idari binalar bulunmaktadır. Kompost açık sistemle üretilmekte olup; 42 günde kompost elde edilmektedir. Kompost tesisine gelen atıgın % 18’i ince kompost, % 40’ı işe yaramayan malzeme, % 40’ı nem ve % 2’si geri kazanılabilir malzeme olarak ayrılmaktadır.


Uzundere Kompost Tesisi 500 ton/gün (160.000 ton/yıl, 320 gün/yıl) çalışma kapasitesine göre kurulmuş olup, tesis çevre ilçe belediyelerinin (Güzelbahçe, Balçova, Narlıdere, Gaziemir, Buca) getirdikleri katı atıkları kabul etmektedir.


Tesis tam kapasite ile çalıştırılmadığı için, çoğu kez bu ilçeler katı atıklarını Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’na boşaltmak zorunda kalmaktadırlar. Tesiste rehabilitasyon çalışmaları tamamlanarak tesis 6.6.2001 tarihinde tekrar hizmete açılmıştır.


Uzundere Kompost Tesisi’ne Menderes, Görece, Oğlananası, Sarnıç ve Değirmendere Beldelerini içine alan Tahtalı Çöp Aktarma Rampası, Güzelbahçe, Narlıdere, Balçova ve Konak gibi İlçelerimizin evsel çöplerinin geldiği, Tahtalı Çöp


Aktarma Rampası’nda 2 adet Tırın devreye girmesiyle Rampaya ait atıklar Harmandalı Çöp Deponi Alanı’na gönderilmektedir.


Kompost Tesisi’nde çöplerin ayıklanarak, kompost yapımına uygun bölümlerin


alınmasının ardından işe yaramayan ve büyük çoğunluğunu naylon ve plastiklerin oluşturduğu çöplerin 1988 yılından bu yana Kompost Tesisine yaklaşık 1 km.


mesafede bulunan ve yeri Orman Bölge Müdürlüğü’nden kiralanan bir alana dökülerek üstü toprakla kapatılmak suretiyle bertaraf edilmektedir.


Dökü alanında sondaj çalışmaları yapılarak alanın değişik yerlerine bacalar açılmaktadır. Metan gazını yakmak amacıyla yakma tesisinin kurulması planlanmış,


ancak yeterli düzeyde metan gazı bulunamamıştır.




Geri Kazanılabilir Atıkların Toplanması:


Hurda camların ülke ekonomisine kazandırılabilmesi için İzmir Büyükşehir


Belediyesi ve Şişe Cam Fabrikaları ile ortaklaşa sürdürülen çalışmalar kapsamında, şehrin belli merkezlerine yerleştirilen 300 adet cam kumbara ile renkli ve renksiz hurda camlar toplanmaktadır.


24.4.1992 tarihinden itibaren ilkokullarda başlatılan bir kampanya ile ağır


metal içerikleri nedeniyle insan ve çevre sağlığını tehdit eden piller toplanmakta; çimento ile blok haline getirilerek Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’nda geçirimliliği en az olan bölgede tehlikeli atıklar için ayrılmış kısımda depolanmaktadır. Şimdiye kadar 8600 Kg. pil toplanmıştır.


Gerek Sivil Toplum Kuruluşlarından gerekse kamu kuruluşlarından gelen aşırı


talep doğrultusunda, Müdürlüğümüzce daha fazla geri dönüşümlü malzemenin toplanabilmesi amacıyla merkezler oluşturulması düşünülmüş ve öncelikle halkın yoğun olarak gittiği ve kolay ulaşılabilecek yerler olması sebebiyle alışveriş merkezlerinde "Geri Dönüşüm Noktaları" oluşturulması planlanmıştır.


Bu amaçla İlimizde bulunan Carrefour, EGS, Kipa, Migros (Balçova) ve Tansaş


(Narlıdere, Çiğli, Gaziemir) Mağazalarına Müdürlüğümüzce yaptırılan ayrı toplama


konteynırları yerleştirilmiştir.




Bu proje ile ,




- İzmir Valiliği Çevre Koruma Vakfı tarafından yaptırılan, ayrı toplama


konteynırlarının hipermarketlere dağıtılarak, halkın, geri kazanılabilen


atıkları ayrı toplaması ve bu atıkların ekonomiye geri kazandırılması


amaçlanmaktadır.




- Geri Dönüşümlü Atık Toplama Merkezleri, Çevre Koruma Vakfınca


yaptırılmış olan ev görüntüsünde, plastik-petler için yeşil gövde üzerine sarı


çatı, metal ve içecek kartonları için mavi gövde üzerine sarı çatı, kağıt ve


kartonlar için sarı gövde üzerine kırmızı çatıdan oluşmuş üç adet geri dönüşüm


konteynırı ile Şişecam’a ait atık cam toplama konteynırından oluşacaktır.






Katı Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri:




Günümüzde yoğun kentleşmeyle birlikte katı atık sorunu özellikle büyük kentlerimizde büyük bir çevre problemi haline gelmiştir. Köyden kente göçlerle birlikte yoğun ve plansız yapılaşma neticesi diğer büyük şehirlerimizde olduğu


gibi İzmir’de de katı atıkların bertarafı için kullanılmaya uygun alan kalmamıştır. Özellikle metropol alanı dışındaki alanlarda katı atık sorununun büyük boyutlara ulaşmış olması, uzun yıllardır çöplerin ilçe ve belde belediyeleri tarafından gelişigüzel bir şekilde uygun görülen alanlara ve özellikle yüzeysel su kaynakları civarına, ormanlık alanlara ve yol kenarlarına atılması neticesi çevresel açıdan su, arazi ve hava kirliliği problemleri ortaya çıkmıştır.


Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’na ilişkin oluşan problemler tesisin dizayn


edildiği şekilde işletilememesinden kaynaklanmaktadır. Sözgelimi Belediyeler arasındaki iletişim eksikliği ve ekipman yetersizliği nedeniyle evsel atıklar zaman zaman gerektiği şekilde gömülememekte; bu da martılar tarafından çöplerin karıştırılmasına neden olmaktadır. Kaynağında ayırma gerçekleşmediğinden çöpler


cam, plastik, kağıt gibi niteliklerine göre ayrı olarak depolanamamaktadır.Büyükşehir Belediyesi’nde mevcut olan iş makinalarının yetersiz oluşu ve kullanım ömrünü tamamlaması nedeniyle Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’ndaki çalışmalar verimli olarak sürdürülememiş; bu nedenle depolama alanına gelen çöpün toprağa serilmesi işi özelleştirilmiştir.


Depolama Alanı’nda organik atıkların oksijensiz ortamda mikrobiyolojik olarak ayrışması sonucu metan gazı ağırlıklı olmak üzere, karbondioksit, hidrojensülfür, amonyak, azotlu bileşikler vb.gazlar oluşmakta; bu gazlar herhangibir önlem alınmadan atmosfere verildiğinde, patlamalara ve zehirlenmelere neden olarak çevre ve insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenlerden dolayı; Harmandalı Katı Atık Deponi Alanı’nın evsel atık depolama bölgesinde çöplerin ayrışmasından kaynaklanan deponi gazlarının miktarının belirlenmesi, toplanması, gaz yakma sisteminin projesi, inşaası ve gazın elektrik enerjisine dönüşümü ile ilgili İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 14.11.1995 tarihinde bir ihale yapılmıştır. Konu ile


ilgili çalışmalar tamamlanmış olup; 5.6.1996 tarihinden itibaren yeni sistem devreye girmiştir. Halihazırda alanda mevcut gaz toplama bacalarının verimli olan 18 adedinden yüksek yogunluklu polietilen borular yardımıyla toplanan gaz ana kollektör ile deponi gazı yakma tesisine verilmektedir. 1250 m3/saat’lik gaz yakma kapasitesine sahip tesiste, deponi gazları 1000 C’te yakılarak, çevreye olumsuz etkiler önlenmektedir.




















3.Gürültü kirliliği




GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ AÇISINDAN İZMİRİN GENEL DURUMU




1) Trafik Gürültüsü




Kara, demiryolu ve hava trafiğinden kaynaklanan gürültülerdir. Kara trafiğindeki


araçlardan kaynaklanan gürültü kirliliğinin önlenmesi amacıyla zorunlu haller dışında klakson çalınması, radyo ve teyplerin dışarıya taşacak şekilde ve rahatsız edici tarzda çalınması ve yüksek ses çıkartan ve özel eksoz taktırılarak gürültü yayan araçların faaliyetinin önlenmesine karar verilmiştir.


İzmir sınırları içerisinde G.D. ve K.B istikametinde meskun mahal içerisinde geçmekte olan demir yolu hatları bulunmakta olup, seferler sırasında yüksek düzeyde gürültü kirliliği yaratmaktadır. Hava trafiği açısından; bir adet sivil,bir adet askeri amaçlı olmak üzere metropol alan içerisinde iki adet hava alanı bulunmaktadır.


Sivil amaçlı olarak kullanılan Adnan Menderes Havaalanından kalkan ve inen uçakların Şehir üzerinden geçmeleri sebebiyle aşırı derecede gürültü meydana


getirmektedirler.




2) Şantiye ve Endüstri Gürültüleri




Metro, Büyük Kanal Projesi, Çevre Yolu, Konut ve İş merkezleri yapımı ile şehir


içindeki alt yapı bakımı ve düzenlemeleri nedeniyle yoğun gürültüler oluşmaktadır.




3) Eğlence Yerlerinin Gürültüleri


Şehir içerisinde bulunan eğlence mekanlarının (Bar-Disco-Cafe-Düğün Salonları


v.b.) daha çok meskun mahal içerisinde veya çevresinde bulunmaları nedeniyle gürültü Kirliliği etkileri daha fazla olmaktadır.




GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR VE YASAL YAPTIRIMLAR




Gürültü Kontrolü ve Cezaları


İzmir sınırları içerisinde gürültü kirliliğinin önlenmesi amacıyla İzmir Çevre Müdürlüğü tarafından kontrol ve gürültü ölçümleri yapılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında gürültü ölçüm cihazları kullanılmaktadır.


Çevre mevzuatı doğrultusunda gerekli uyarılara uymayan, önlem almayan ve


kirliliğe devam eden kişi, kurum ve kuruluşlara 2872 Çevre Kanunu’nun ilgili cezai hükümlerince maddi ceza uygulanacağı gibi fabrika, atölye, işyeri ve eğlence yeri


sahipleri mahallin en büyük mülki amirince verilecek bir aylık süre zarfında


durumu düzeltmedikleri taktirde müesseseleri kısmen veya tamamen süreli veya


süresiz olarak kapatılır.










İZMİR’İN ÇEVRE SAĞLIĞI İÇİN SÜRDÜRÜLEN PROJELER






Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Kuzey Ege Nehir Havzaları Kirlilik Kontrolü ve Entegre Yönetimi Projesi




Fransa-Türkiye çevre alanında ikili işbirliği çerçevesinde, Fransa’da yerleşik Uluslar arası Su Ofisi’nin katkılarıyla “Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Kuzey Ege Nehir Havzaları Entegre Yönetimi Projesi” Kasım 1997 tarihinde başlatılmıştır. Projenin amacı; tanımlanan bölgede su kaynaklarının entegre yönetimini sağlayabilecek bir modele ulaşmaktır. Proje Master Plan, Fizibilite ve Yatırımlar olmak üzere üç aşamada planlanmıştır.






Proje sonucunda Fransız tarafınca hazırlanarak Bakanlığa sunulan nihai raporda da belirtildiği üzere Proje kapsamında, Kısa Dönem İçin 24 adet Eylem Programı belirlenmiştir. Bunların Havzalara göre dağılımı şöyledir:




- Kuzey Ege Nehir Havzası 1


- Gediz Nehir Havzası 11


- Küçük Menderes Nehir Havzası 7


- Büyük Menderes Nehir Havzası 4




Bu eylemlerin su kaynakları kullanım planlaması, yönetimi, gereksinimlerine göre


dağılımı ise,




- Su Kaynakları 3


- Su Kullanım Biçimleri 7


- Su Kalitesi 12


- Atıksuların Yeniden Kullanımı 1


- Yönetim 3




Yapılan çalışmalar neticesinde seçilmiş bir nehir havzası ölçeğinde fizibilite çalışmalarının sınanması uygun görülmüştür. Bunun için, İzmir İline yakınlığı ve


İzmir İli ile yakın etkileşim içerisinde olması nedeniyle Gediz Nehir Havzası


seçilerek, Gediz Nehir Havzası Pilot Planı hazırlanmıştır.




Gediz Havzası ile ilgili olarak hazırlanan eylem programı çerçevesinde yapılması gereken 11 projeden biri olan “Gediz Nehri Havzası Bor Kirliliğinin Jeolojik ve


Hidrojeolojik Yönden Araştırılması Projesi” çalışmaları devam etmektedir Fizibilite çalışmasının getirdiği en önemli önerilerden biri Havza Gözlem Evi’nin oluşturulmasıdır. Yürürlükte olan mevzuatlar gereği değişik kurumlar tarafından yapılan çalışmalarda ortak bir dil kullanımının sağlanması, verilerin tek bir merkezde toplanarak veri üreticileri ile kullanıcılarını bir araya getirmek açısından Gözlemevinin kurulması gerektiği vurgulanmaktadır.Ancak böyle bir gözlemevinin oluşturulabilmesi için, izleme-denetleme ağının geliştirilmesi gerektiği belirtilmiştir.




GEDİZ HAVZASI KİRLİLİK ETÜD PROJESİ




Menemen Ovası sulama suyunun iyileştirilmesi amacıyla 26 Haziran 1996 tarihinde İzmir ve Manisa Valilikleri arasında imzalanan Protokolün 6. maddesi gereğince Gediz Nehri kirliliğinin kontrolü amacıyla Gediz Havzası boyunca, Gediz Nehri ve kollarında ilk etapta tespit edilen toplam 19 kirlilik tespit noktasından su


numuneleri alınmaya başlanmış, daha sonra Kuş Cenneti’nde ki iki nokta birleştirilerek toplam 18 noktadan 10 ayrı tekerrürde alınan su numuneleri “Su


Kirliliği Kontrolu Yönetmeliği Teknik Usüller Tebliği” Hıfzısıhha Enstitüsü Müdürlüğü’nde analiz ettirilmiştir. Örnekleme noktaları kirliliğin yoğun olarak gözlendiği sanayi ve evsel atıkların karıştığı noktalar olarak seçilmiştir.


Gediz Nehri Kirlilik İzleme Çalışmaları kapsamında İl sınırları içerisinde Menemen İlçesi ve Kuş Cenneti’nde 3 ayrı noktadan, Kemalpaşa İlçesi’nde 2 ayrı noktadan su numunesi alınmıştır.




Gediz Nehri Kirlilik İzleme Çalışmaları kapsamında 2000 yılında her ay boyunca


daha önce belirlenen 18 ayrı kirlilik tespit noktasından su numuneleri alınarak, “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği” İzmir Çevre Koruma Vakfı Atıksu Laboratuarında analiz ettirilmiştir.




Gediz ve kollarında seçilen 18 nokta aşağıda listelenmiştir.




1-Akhisar Killik Kumçayı


2-Demirköprü Barajı Çıkışı


3-Alaşehir Çayı’nın Gediz ile birleştiği nokta


4-Ahmetli Regülatörü


5-Turgutlu – Irlamaz Çayı


6-Dursunlar Kum Ocağından önce (Nif )


7-Nif Çayı (Askılı Köprü)


8-Aşağı Çobanisa


9-Gediz Hacıhaliller


10- Nif II Köprüsü


11-Manisa Köprüsü


12-Gediz Nehri - Dericiler-Evsel Atıksular Deşarj Noktası


13-Gediz Nehri - Manisa Organize Sanayi Deşarjı sonrası


14-Kula Gediz 1 Köprüsü


15-Emiralem Regülatörü


16-Kuş Cenneti-Bedir Köprüsü ve Kuzey Tahliye Kanalı


17-Maltepe Köyü Çıkışı


18-Gediz Nehri – Uşak Organize Sanayi Deşarjı Sonrası












BAKIRÇAY HAVZASI KİRLİLİK ETÜD PROJESİ




Balıkesir İli’nden doğan, Manisa-Soma İlçesi’nden geçerek İzmir sınırları içerisinden denize dökülen, tarımsal sulama açısından son derece önemli olan Bakırçay Nehri; havzada bulunan sanayi kuruluşları ve yerleşim yerlerinin atıksuları nedeniyle önemli boyutta kirlilikle karşı karşıyadır.




Bakırçay Nehri’nin kirliliğinin tespiti ve koruma–ıslah projelerinin geliştirilebilmesi amacıyla DSİ 2.Bölge Müdürlüğü ile bir çalışma yapılması, Gediz Havzası örneğinde olduğu gibi Bakırçay Havzası’nda da numune alınacak noktaların belirlenerek 1 yıllık periyotta mevsimsel değişikliklere bağlı olarak numuneler alınıp analizlerini yapılması planlanmıştır. Bakırçay Nehri üzerinde belirlenen 10 ayrı noktadan 9.7.1998 tarihinden bugüne kadar 6 ayrı tekerrürde alınan su numuneleri Hıfzısıhha Enstitüsü Müdürlüğü ’nde analizettirilmiştir. Örnekleme noktaları kirliliğin yoğun olarak gözlendiği sanayi ve evsel atıkların karıştığı noktalar olarak seçilmiştir.


Bakırçay Havzası Kirlilik Etüt Çalışmaları kapsamında 10.02.1999, 11.03.1999,


15.03.1999, 02.09.1999 tarihlerinde da önce belirlenen noktalardan su numuneleri alınmıştır.


Bakırçay Havzası Kirlilik Etüt Çalışmaları kapsamında belirlenen numune alım


noktalarından 2000 yılı boyunca 3 aylık periyotlarda su numuneleri alınarak İzmir Valiliği Çevre Koruma Vakfı atıksu Laboratuarında analizleri yapılmıştır.




1-Yenikent Beldesi Çıkışı-Bergama


2- Zeytindağ Beldesi Çıkışı-Bergama


3-Eğrigöl Köprüaltı Mevkii-Bergama


4-Soma Termik Santrali Girişi-Soma/Manisa


5- Soma Termik Santral Kömür Yıkama Üniteleri Yanı-Soma/Manisa


6-Soma Termik Santral Çıkışı (İstasyon Mah.)-Soma/Manisa


7-Savaştepe Köprüsü altı-Kırkağaç/Manisa


8-Ördek Köprüsü altı-Kırkağaç/Manisa


9-Aksu Köprüsü altı-Kırkağaç/Manisa






KÜÇÜK MENDERES HAVZASI KİRLİLİK ETÜDÜ VE ÖNLENMESİ


PROJESİ




COĞRAFİ DURUM:


Bozdağlar'dan doğan Küçük Menderes Nehri, birleşen küçük kollarla büyüyerek güneye doğru iner, Beydağ İlçesi yakınlarında, Boz ve Aydın Dağları'nın birbirinden giderek açılan ve alçalan tepeleri arasındaki geniş havzasında batıya doğru akar. Torbalı yakınlarında güneye doğru dönen akarsu Selçuk önünde Ege Denizi'ne delta yaparak dökülür. Ortalama uzunluğu 175 Km. olan nehir kışın kabarır ve sağanak yağışlar olduğunda, özellikle delta alanı üzerinde yatağından taşarak geçici bataklıklar oluşturur.Yazın ise suları çok azalır, özellikle kendisini besleyen küçük kollar tamamen kurur.Küçük Menderes Deltası, tarihi çağlar boyunca hızla büyümüş ve eskiden kıyıda olan Artemis Tapınağı, bir ada olan Kurutepe ova ortasında kalmış,Efes Limanı da daha antik çağdaki temizleme çalışmalarına karşın denizle bağlantısını


zamanla kaybetmiştir.Nehrin en önemli kolları Çamlı, Keleş Çayları, Kocahavran, Eğri, Uzun, Gelinbay,Rahmanlar, Aktaş, Kılma, Kürkdere ve Hamidiye Dereleri olup; nehir havzası Çakal, Gebekirse, Nohut, Cellat, Belevi, Akgöl alüvyon set gölleri ile


beslenmektedir.Havzada faaliyette olan iki sulama barajı bulunmaktadır. Bunların dışında 8 tane (Ödemiş-Beydağ, Aktaş, Ergenli, Burgaz, Bademli, Uladı, Kavakdere, Balçova) baraj da planlama aşamasındadır. Yine havzada çok sayıda şifalı ılıca ve kaplıca bulunmaktadır.




İKLİM:


Havzada Temmuz ve Ağustos aylarında az miktarda olmak üzere hemen her mevsimdeyağış görülmektedir. Yıllık yağış toplamı ortalama 423 mm'dir. Yağışın en fazla görüldüğü aylar Ocak ve Şubat, en az olduğu aylar ise Temmuz ve Ağustos'tur.


Aylık sıcaklık ortalamaları 8.5 ile 27.6 C arasında değişmekte olup; yıllık ortalaması 17.2 C'tır.Havzada buharlaşmanın en yüksek olduğu ay Temmuz'dur. Bu ay içinde en yüksek buharlaşma Ödemiş'te olup; 245 mm'yi bulmaktadır.




TOPRAK YAPISI:


Havzadaki arazilerin % 33'ü tarım arazisi, % 9'u otlak-mera, % 47'si orman ve


fundalık, % 13'ü ise diğer alanları içermektedir.Havza ülkemizin en verimli topraklarından bir bölümüne sahip olup; bu özelliği havzanın tarım potansiyelini hem ürün kalitesi, hem de ürün verimi açısından arttırmaktadır. Dağlık ve tepelik alanlarda dik yamaçlar yüzünden ağaç ekimi yapılmakta; tuzlu ve sodalı sulak alanlar ile düz ve hafif eğimli alanların büyük bölümünde sulu tarım yapılmaktadır. Havzada DSİ sulama kanaletleri ile yerüstü suyu bulunmayan yerlerde tarımsal sulama yeraltısuyu ile yapılmakta olup; bu amaçla açılmış 7000 civarında artezyen kuyusu bulunmaktadır. Ancak gelişigüzel kuyu açılması nedeniyle havzadaki YAS rezervi olumsuz yönde


etkilenmektedir. Diğer taraftan içme, kullanma, sanayi ve sulama amaçlı açılan kuyular nedeniyle yeraltısuyu yaygın olarak kullanılmakta olup; son 15-20 yıldır hüküm süren yağış azlığı, kuraklık ve artan su talebi nedeniyle de YAS sürekli


düşmekte; hatta YAS emniyetli veriminin hemen hemen tamamına yakını kullanılmaktadır.




SANAYİ:


Havza kapsamında yeralan ilçelerde dikkati çeken en önemli nokta sanayi kuruluşlarının önemli bölümünün tarımsal ürünlerin işlenmesine dayalı olmasıdır.


Sanayi tesisleri genellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler şeklinde yapılanmış


olup; büyük tesislerin kurulmaya başlaması ise 1990 yılından sonra gerçekleşmiştir.


Havza bazında Torbalı, Ödemiş, Bayındır ve Kiraz’da tamamlanmış ve faaliyette


olan Küçük Sanayi Siteleri (KSS) bulunmaktadır. Tire’de ise kurulma aşamasında


olan bir KSS bulunmaktadır. Torbalı, Tire ve Ödemiş’te Organize Sanayi Bölgeleri


(OSB) kurulma aşamasında olup; Bayındır'da ise plan aşamasındadır.İlçe bazında bakıldığında; Torbalı’da OSB kurma çalışmaları yaklaşık 4 yıldır devam etmekte olup; henüz yer seçimi yapılamamıştır. Torbalı İlçesi’nde gelişen sanayi kolları arasında gıda sektöründe konserve, turşu, un ve yağ işletmeleri; tekstil alanında çırçır fabrikaları, dokuma ve boya baskı ünitelerini de içeren entegre tekstil fabrikaları, tütün sanayi, makine sanayiinde tarım alet ve makinaları, otomotiv sanayi, yapı elemanları sanayi, deri işletmeleri önemli bir yere sahiptir. İlçede sanayi kuruluşlarının hızla artmasının nedenleri arasında İlçe’nin İzmir’e 45 Km.’lik çift yönlü karayolu ile bağlanması, İzmir-Aydın otobanının alternatif ulaşım imkanı getirmesi, İzmir-Aydın demiryolunun ilçe merkezinden geçmesi, İzmir Limanı ve havaalanına yakınlığı, EGS ile kolayca işbirliği kurulabilmesi önemli rol oynamaktadır. İlçenin İzmir gibi ticari bir


metropole yakınlığı, hammadde kaynaklarına yakın olması, üretim, ulaşım ve pazarlama imkanlarının da uygun olması diğer avantajlardandır. Yörede pamuk,tütün, zeytin ve diğer sebze ürünleri önemli ürünlerdir. Tahıl, meyve ve sebze üretimi besin endüstrisine hammadde sağlamaktadır. Ayrıca linyit, mermer, perlit, demir, civa, titanyum, zımpara taşı, tuğla toprağı da önemli hammadde kaynaklarındandır. Yörede ana sanayilerin hızla gelişmesi kentin yoğun göç alması özellikle kooperatif kökenli konutların hızla artmasına neden olmuştur.


Coğrafi konum itibariyle birbirine yakın olan bu ilçelerde ortak bir atıksu arıtma ve kanalizasyon sisteminin tesis edilmesi yönünde proje geliştirilerek ilçelerdeki atıksuların Küçük Menderes Nehri’ni kirletmeleri ve toprak kirliliğine neden olmaları önlenmelidir.




TURİZM:


Havzada turistik faaliyet yoğunluğu, kıyı uzunluğu ve kıyı kullanım kapasitesi


yüksek olan beldeler ile dini ve tarihi mekanların kümelendiği alanlarda ağırlık


kazanmıştır.


1986 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile turizm bölgesi ilan edilen Türkiye’nin


en uzun altın kum plajları ve denizine sahip yörede halen 1 adet tatil köyü, 3 adet otel bulunmaktadır. 3 adet inşaat halindeki tatil köyü ile yörede yeni turistik tesis yapımı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir Diğer taraftan bölge 1. ve 2. Derece doğal ve arkeolojik sit kapsamında yer almakta; Küçük Menderes'in denize döküldüğü yerde oluşturduğu delta uluslararası RAMSAR sözleşmesi kapsamında B sınıfı sulak alan niteliğinde olup;korunması gereken yerlerdendir.




ÇEVRE KİRLİLİĞİNE YÖNELİK ALINAN ÖNLEMLER:


Küçük Menderes'de çevre kirliliği önemli ölçüde nehir yatağına komşu ilçelerdeki


sanayi atıkları ve evsel atıklar ile bilinçsiz kullanılan zirai tarım ilaçlarından kaynaklanmaktadır.Nehir kıyısında bulunan Torbalı, Ödemiş, Beydağ, Bayındır, Kiraz ve Tire'nin kanalizasyon atıksuları doğrudan doğruya veya verilmiş oldukları küçük kollar yoluyla, Küçük Menderes Nehri'ne gelmektedir.


Kiraz'da Özel İdare Müdürlüğü'nün katkılarıyla yapılan arıtma tesisinin devreye alma çalışmaları devam etmektedir. Selçuk'ta ise 1985 yılında yapımı tamamlanan stabilizasyon havuzu şeklindeki arıtma tesisi bulunmaktadır. Bunun dışında sanayi aktivitesi önemli olan Torbalı, Ödemiş ve Tire’de sanayi tesisleri büyük ölçüde tarıma dayalı olup; önemli atıksuyu bulunup arıtma tesisi bulunmayan sanayi tesisi bulunmamaktadır. Tire OSB’nde altyapısını ve arıtma tesisini tamamlamadan sanayi tesislerinin faaliyetine izin verilmemektedir. Yine Selçuk Pamucak sahillerinde faaliyet gösteren turistik otellerin tamamının arıtma tesisi bulunmaktadır.




Diğer taraftan havzada önemli bir tarım potansiyeli bulunmakta olup; bilinçsiz olarak kullanılan pestisidler nedeniyle de büyük ölçüde kirlilik oluşmaktadır.Küçük Menderes kirliliği özellikle Nehrin delta yaparak denize döküldüğü yerde had safhaya ulaşmaktadır. Bununla beraber arıtma tesisi bulunan işletmeler Çevre İl Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan “Çevre Denetim Ekileri”nce haftada 7 gün ve 24 saat sürekli denetlenmekte; denetimler sırasında alınan atıksu numuneleri Çevre Koruma Vakfı Atıksu Laboratuarı’nda analiz ettirilmektedir.




KİRLİLİK ETÜDÜ VE ÖNLENMESİ PROJESİ


Küçük Menderes Nehri’nde çevre kirliliği önemli ölçüde Nehir yatağına komşu ilçelerdeki sanayi atıkları ile evsel atıklardan kaynaklanmaktadır. Bu kirliliğin tespiti, koruma projelerinin geliştirilebilmesi amacıyla, 1998 yılı Ekim ayı içerisinde çalışmalara başlanmış; Gediz Havzası örneğinde olduğu gibi Küçük Menderes Havzası’nda da numune alınacak noktaların tespitine ve 1 yıllık periyotta mevsimsel değişikliklere bağlı olarak numunelerin alınıp analizlerinin yapılmasına başlanmıştır. Bu çerçevede tespit edilen 16 noktadan bugüne kadar 3 ayrı tekerrürde alınan su numuneleri Hıfzısıhha Enstitüsü Müdürlüğü’nde analiz ettirilmiştir. Örnekleme noktaları kirliliğin yoğun olarak gözlendiği sanayi ve evsel atıkların karıştığı noktalar olarak seçilmiştir. Halen 4. Tekerrüre ait numune alma ve analiz işlemleri devam etmekte olup, 3 aylık periyotta alınması planlanan numune nokta sayısı 11’e düşürülmüştür.


Küçük Menderes Nehri Kirlilik Etüt Çalışmaları kapsamında belirlenen numune alım noktalarından 2000 yılı boyunca 3 aylık periyotlarda su numuneleri alınarak İzmir Valiliği Çevre Koruma Vakfı atıksu Laboratuarında analizleri yapılmıştır.




Küçük Menderes Nehri üzerinde belirlenen numune alma noktaları aşağıda


belirtilmektedir:




1.Hisarköyü mevkii Köprü öncesi-Kiraz


2.Kelletepe mevkii, Şemşiler Köyü,Arıtma Tesisi Sonrası-Kiraz


3.Sarıkaya Köyü mevkii- Beydağ


4.Hüseyinağa Köprüsü,Gökçen Yolu-Ödemiş


5.Demiryolu Köprüsü-Tire


6.Kanal Köprüsü (Falaka Çayı birleştikten sonra)-Bayındır


7.Pamukyazı Beldesi Köprüaltı mevkii-Torbalı


8.Sağlık Köyü mevkii (Fetrek ile Çevlik birleştikten sonra)-Torbalı


9.Sağlık Köyü mevkii (Fetrek ile K.Menderes birleştikten sonra)-Torbalı


10.Zeytinköy Yolu Köprüaltı(Arıtma Tesisinden Önce)-Selçuk


11. Zeytinköy-(Barutçu Göletlerinin birleştiği nokta) mevkii yol ayrımı- Selçuk

*