Harita Bilgisi (Kartoğrafya)

HARİTA BİLGİSİ(Kartoğrafya)




Harita




* Kuşbakışı görünümün


* Ölçekli


* Düzleme aktarılmasıdır.




***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.




Kroki


* Kuşbakışı görünümün


* Kabataslak (ölçeksiz)


* Düzleme aktarılmasıdır.




Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan , açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.




Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)




* Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.


* Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.


* Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.




Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler




* İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.


* Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.


* Çizim yöntemi belirlenmeli.


* Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.


*


Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)




HARİTA ÇEŞİTLERİ




A-Konularına Göre Haritalar


Fiziki haritalar:Yer şekillerini gösteren haritalardır


Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır.




* Beşeri ve Ekonomik haritalar: Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı, tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi ,madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.


* Özel haritalar: Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm, izobar gibi) haritaları, turizm, deprem,toprak, karayolları haritaları gibi.




B- Ölçeklerine Göre Haritalar




* Büyük ölçekli haritalar:




Planlar: Ölçeği 1/20.000 ‘den daha büyük olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.


Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20.000-1/200.000 arasında olan haritalardır.Yer


şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.




* Orta ölçekli haritalar: Ölçeği 1/200.000-1/500.000 arasındaki haritalardır.


* Küçük ölçekli haritalar: Ölçeği 1/500.000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır.




Plan –Harita


Benzer özellikleri:Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.


Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.




1.KESİR ÖLÇEK


Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.




Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?




Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası




Örnek:1/200.000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?


G.U= 16x200.000=3.200.000cm=32 km




Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1.250.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?


Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni


***Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan , gerçek uzunluk, enlem- boylam ve özel konum değişmez.




2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ


Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.


***Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.




YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ




*


Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.




Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.


Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır. Tek başına kullanışlı değildir.


Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.




Kafkasya Bölgesinin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).


İzohips (eş yükselti) Yöntemi:


İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.


İzoterm: Eş sıcaklık


İzobar: Eş basınç


İzohyet: Eş yağış


İzohel : Eş güneşlenme




İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ


* İç içe kapalı eğrilerdir.


* Birbirini kesmezler.


* Yükseltisi en az olan en dıştadır.


* Yükseltisi en fazla olan en içtedir.


* Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)


* Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.


* İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.


*


Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.


* İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.


*


İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerde eğim azdır.




* Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir.


*


Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.


* Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.


*


Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.


* Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.


* Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.




*


Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.

*