Dİl Bİlİmİ(lehÇe Tasnİflerİ)

Eski ve özellikle yeni Türk lehçelerinde gördüğümüz fonetik ve gıramer farklarını göz önüne alan uzmanlar, en eski çağlardan başlayarak bu lehçeleri tasnife çalışmışlardır Bu yolda yapılan ilk deneme olarak Kaşkarlı Mahmud''un yaptğı tasnif gösterilebilir Divanü Lügati''t Türk yazarı 11 yüzyılda yaşayan Türk boylarını coğrafi durumuna göre sıralamakla kalmamış, dillerinin ses ve gıramer özellikleri üzerine de bir takım bilgiler vermiştir Kaşgarlı Mahmud''un bu gözlemleri daha sonra yetişen Türkologların çalışmalarında da sağlam bir dayanak olarak değerlendirilmiştir

Türk boylarının coğrafi durumlarını göz önünde tutan Kaşgarlı Mahmud , Kırgız, Yabaku, Kay, Basmıl, Yağma, Çigil, Uygur, Çomul, Çaruk, Başkurt, Kıpçak, Oğuz, Yimek, Suvar, Bulgar ve Peçenek gibi bir takım boyların adlarını saymıştır


Kaşgarlı Mahmud, çağdaş Türklerin dilleri üzerine birçok bilgiler vermişse de Suvar ve Bulgarların dili üzerine topladığı veriler çok azdır Divanü Lügati''t Türk yazarı Hazarlar’ın dili üzerine de bilgi vermemiştir


Wilhelm Radloff''un Tasnifi

Türkolojinin kurucularından W Radloff, Phonetik Der Nördlichen Türksprachen (Leipzig 1882 ) adlı eserinin  V   Bölümünde çağdaş Türk lehçelerini dört gurupta toplamıştır 1Doğu diyalektleri; 2 Batı diyalektleri; 3 Orta Asya diyalektleri; 4 Güney diyalektleri



I Doğu diyalektleri

1 Asıl Altay diyalektleri

2 Baraba diyalekti

3 Kuzey Altay diyalektleri

4 Abakan diyalektleri

5 Küerik diyalekti

6 Soyan diyalekti

7 Karagas diyalekti

8 Uygur diyalekti

II Batı diyalektleri

1Kırgız diyalekti

2Irtış diyalektleri

3Başkurt diyalektleri

4Volga veya Doğu Rusya diyalektleri

III Orta Asya diyalektleri

1Tarançi diyalekti

2Hami diyalekti

3Aksu diyalekti

4Kaşgar diyalekti

5Yarkent diyalekti

6Çagatay diyalekti

IV Güney diyalektleri

1Türkmen diyalekti

2Azerbaycan diyalekti

3Kafkas diyalektleri

4Anadolu diyalektleri

5 Kırım diyalekti

6 Osmanlı diyalekti

*