> Periyodik Tablonun Sırları

Periyodik Tablonun Sırları Kimyacıların belki de en çok kullandığı alet-edevat olan periyodik tablo, bize sadece elementlerin özellikleri hakkında bilgi vermekle veya şu an var olmayan, olası elementleri öngörmemizi sağlamakla kalmaz, bütün bir dünya tarihi hakkında da gizli bilgiler içerir. Öyle ki, Doğulu bir hükümdarın vezirlerinden dünya tarihini yazmalarını istediğinde ona periyodik tabloyu getirdikleri şeklinde rivayetler vardır. Ama hükümdarın Mendeleev'den çok önce yaşamış olması yüzünden, biz bu rivayete inanmıyoruz.


Neyse gelelim elementlerimize..Amerikyum, Einsteinyum, Kaliforniyum, Germanyum, Polonyum gibi bariz olanlar dışında çoğu element kendini öyle hemen ele vermekten kaçınır. Onları tanımak için az çok dünya coğrafyasını, eski yunancayı, mitolojiyi filan bilmek gerekir. Mesela bugün garp ilinin şirin bir vilayeti olan Manisa'nın 2500 yıl önceki adı Magnesia'dır ve Magnezyum ve Manganez'e adını vermiştir.

İsveç'in bir kasabası olan Ytterby ise Manisa'dan daha baskın çıkmış, dört elemente birden isim babalığı yapmıştır: İterbiyum, İtriyum, Erbiyum ve Terbiyum.


Biraz da mitolojiden örnek verelim. Vanadyum adını güzel İskandinav tanrıçası Vanadis'ten almıştır. Sonra savaş tanrısı Thor Toryum'a, ışığın, aydınlığın simgesi Promethus da Prometyum'a ismini vermiştir.


Liste böyle uzayıp gider. Renk anlamına gelen chroma Krom'a, gökkuşağı demek olan iris İridyum'a, Berkeley Berkelyum'a ve Ren Irmağı Renyum'a isim verir durum yıllar boyu. Burada hepsini birden yazacak değilim, merak eden Ömer Kuleli'yle Osman Gürel'in Kimya Güzeldir kitabına bakabilir. Benden bu kadar...

*