Depremler

Artçı Deprem Nedir?

Deprem Büyüklüğü Nasıl Ölçülür?

Deprem Nedir, Nasıl Oluşur ?

Deprem Şiddeti Nedir ?

Depremler Önceden Bilinebilir mi?

En Az Sarsılan Kıta Hangisidir?

Fay Nedir?

Hayvanlar Depremi Sezer mi?

Kuzey Anadolu Fayı

Levhalar

Levhaların Hareketleri

Neden Sarsılıyoruz?

Odak Noktası Nedir?

Tsunami Nedir?

Türkiye'deki En Şiddetli Deprem?

Yer Kabuğunun Yapısı

Yeryüzündeki Önemli Deprem Kuşakları

Türkiye'de Meydana Gelen Büyük Depremler

Dünya'da Meydana Gelen Büyük Depremler


Artçı Deprem Nedir?


Ana depremden sonra meydana gelen ve ana şokun büyüklüğünü geçmeyen depremlerdir. Artçı depremlerin belli bir süresi yoktur, bir ay ya da bir yıl sürebilir.


Deprem Büyüklüğü Nasıl Ölçülür?


Rıchter ölçeği odak noktasında oluşan enerji miktarını ölçmeye dayanır. Bu sistem Amerikalı Charles Richterin bulduğu bir ölçeğe dayanır. Deprem dalgaları P, L ve S olarak bilinir. Bu deprem dalgaları titreşimleri kaydetme özelliği olan sismografla ölçülür. Bu titreşimler ölçülmeden önce yüz binlerce kat büyütülür; böylece sismograf insanın algılayamadığı kadar küçük sarsıntıları bile kaydedebilir. Richter ölçeğinde; yukarıya doğru her basamak (4.6/5.2/5.7/6.4) bir öncekine göre, 30 kez daha şiddetlidir.


Deprem Nedir, Nasıl Oluşur ?


Levha hareketleri sonucunda yerkabuğu içinde meydana gelen kıvrılmalara bağlı olarak ortaya çıkan dalgaların yeryüzünü sarsmasına deprem denir. Levhaların birbirine sürtünmeleri,birbirlerini sıkıştırmaları, birbirlerinin üstüne çıkmaları yada birbirlerinin altına dalmaları ile deprem oluşur.


Deprem Şiddeti Nedir ?


Depremin yeryüzünde bir noktadaki etkisinin ölçüsü olarak tanımlana bilir. Kısacası; depremin insanlar ve yapılar üzerinde meydana getirdiği hasarın derecesidir. Bu etki depremin büyüklüğü, odak derinliği, zemin yapısı, yapıların dayanıklılığına bağlı olarak değişir.


Depremler Önceden Bilinebilir mi?


Bu konuda araştırmalar devam etmektedir. Çin ve Japonya’da önceden tahmin edilen birkaç deprem vardır. Ancak her deprem farklı özellik göstermektedir. Bu nedenle depremin yeri, zamanı ve büyüklüğü hakkında tahminde bulunmak henüz mümkün görünmemektedir. Fakat, kuyu suyu seviyesindeki değişmeler, radon gazı artışı, manyetik ve elektrik değişimleri, bazı hayvanların davranışları, öncü depremler, yerkabuğundaki deformasyonlar deprem habercisi olabilir.


En Az Sarsılan Kıta Hangisidir?


Dünyada en az sarsılan kıta Antarktika’dır.


Fay Nedir?


Levhaların kayarak birbirine değmesi veya çarpması sonucu yerkabuğunda çatlaklar oluşur. Bunlara fay adı verilir.


Hayvanlar Depremi Sezer mi?


Bazı depremlerden önce hayvanlarda olağandışı davranışlar gözlenebilir. Hayvanların duyuları daha hassas olduğundan elektrik ve manyetik dalgaları kolaylıkla algılayabilirler. Örneğin; Çin’de meydana gelen büyük bir deprem öncesinde farelerin panik içinde yuvalarından dışarıya fırladıkları görülmüştür.


Kuzey Anadolu Fayı


Batıda Saroz Körfezinden başlayıp Şarköy, Marmara Denizi, İzmit, Adapazarı, Düzce, Bolu, Çankırı, Kargı, Ladik, Niksar, Erbaa, Erzincan üzerinden Kars’a kadar uzanır. 1200 km uzunluğundaki fay hattında son yüzyıl içinde çok şiddetli depremler meydana gelmiştir.


Levhalar


Yerkabuğunu meydana getiren bölümlerden her biridir. Levhalar sürekli hareket halindedirler ve depremlere neden olurlar. Hareketleri uzaklaşma - ayrılma, yakınlaşma - çarpışma ve yanal yer değiştirme şeklindedir.


Levhaların Hareketleri


Dünya haritasına bakıldığında; kıtaların biçim olarak bir yap-boza benzedikleri kolayca görülebilir. Günümüzden 200 milyon yıl önce tek parça halinde olan yer kabuğu, yavaşça hareket eden ve kıtasal levhalar denilen, büyük kara parçalarına bölünmüştür. Mantodaki ısı akımlarının neden olduğu bu hareketle levhalar birbirinden uzaklaşır veya birbirine çarparlar.


Neden Sarsılıyoruz?


Üzerinde yaşadığımız dünya ortalama kalınlığı 35 km olan kabuk ile onun altında pelte kıvamında ki mantodan oluşur. Mantonun pelte kıvamı nedeniyle üzerindeki levhalar birbiriyle çarpışır, kırılır ve kayar. Bu kırılma ve kopmalar sonucu dalgalar halinde açığa çıkan enerji sarsılmaya neden olur.


Odak Noktası Nedir?


Depremin yerkabuğu içinde meydana geldiği noktaya odak noktası ( hiposantr ) denir ve deprem sırasında en büyük hasar bu noktanın yerkabuğundaki izdüşüm alanında oluşur. Sığ odaklı depremlerin hasar derecesi fazla iken, derin odaklı depremlerin hasar derecesi azdır.


Tsunami Nedir?


Depremin odak noktası denizde olduğu zaman deprem sırası ve sonrasında yüksekliği 30 metreye ulaşan dev dalgalar meydana gelir. Tsunami adı verilen bu dev dalgalar kıyıya yakın yerlerde büyük hasarlara neden olurlar.


Türkiye'deki En Şiddetli Deprem?


1939 yılında Erzincan’da meydana gelen 7.9 şiddetindeki deprem Türkiye’deki en büyük depremdir. Bu deprem sonucunda 360 km uzunluğunda yüzey fayı oluşmuş 40.000 insan yaşamını yitirmiştir.


Yer Kabuğunun Yapısı


Dünya içiçe birtakım katmanlardan oluşmuştur. Yer küre kabuk, manto, iç ve dış çekirdekten oluşur.


Yeryüzündeki Önemli Deprem Kuşakları


Yeryüzünde çok aktif olan iki önemli deprem kuşağı vardır;


A) Büyük Okyanus Çevresi: Dünyada meydana gelen depremlerin yaklaşık %70’i bu kuşak çevresinde meydana gelmektedir. Buradaki depremlerin büyük kısmı levha sınırları boyunca meydana gelir. Şili, Peru, Meksika, Aleut Adaları, Kaliforniya, Alaska ( And kıvrım kuşağı ) ile Kamçatka Yarımadası, Japonya, Çin, Filipinler, Endonezya, Yeni Gine ve Büyük Okyanustaki bazı adalar bu kuşak üzerinde yer alır.


B) Alp-Himalaya Kıvrım Kuşağı: İspanya’dan başlayıp Hindistan’a kadar uzanan bu kuşakta Fas, Cezayir, Tunus, Fransa, İtalya, Yunanistan, Türkiye, İran, Azerbaycan, Afganistan, Pakistan, Hindistan yer alır.


Türkiye'de Meydana Gelen Büyük Depremler

Tarih Meydana Geldiği Yer Magnitüdü Can Kaybı


09.08.1912 Mürefte-Tekirdağ 7,3 216

27.12.1939 Erzincan 7,9 33.000

20.12.1942 Erbaa-Tokat 7,1 3.000

27.11.1943 Lâdik-Samsun 7,2 4.000

01.02.1944 Gerede-Bolu 7,2 3.959

18.03.1953 Yenice-Çanakkale 7,2 265

19.08.1966 Varto-Muş 6,9 2.400

28.03.1970 Gediz-Kütahya 7,2 1.086

06.09.1975 Lice-Diyarbakır 6,6 2.385

24.11.1976 Muradiye-Van 7,5 3.840

30.10.1983 Erzurum-Kars 6,9 1.155

13.03.1993 Erzincan 6,8 653

17.08.1999 Gölcük-İzmit 7,8 17.480

12.11.1999 Düzce 7,5 763

01.05.2003 Bingöl 6,4 176



Dünya'da Meydana Gelen Büyük Depremler

Tarih Meydana Geldiği Yer Magnitüdü Can Kaybı


30.01.1906 Ekvador-Kolombiya 8,8 1.000

28.07.1976 Çin 8,2 500.000

10.10.1980 Cezayir 7,3 2.600

23.11.1980 İtalya 7,2 2.735

13.12.1982 Yemen 6,1 3.000

19.09.1985 Meksika 8,1 12.000

10.10.1986 El Salvador 7,5 1.500

07.12.1988 Ermenistan 6,8 25.000

21.06.1990 İran 7,7 35.000

16.07.1990 Filipinler 7,7 2.000

20.10.1991 Hindistan 6,1 1.600

12.12.1992 Endonezya 6,8 2.190

30.09.1993 Hindistan 6,4 22.000

17.01.1995 Japonya 7,2 6.500

28.05.1995 Rusya Federasyonu 7,5 1.986

04.02.1998 İran 7,1 2.000

25.01.1999 Kolombiya 6,2 2.000

17.07.1999 Türkiye 7,8 17.480

26.12.2004 Endonezya 8,9 300.000

*